Układ limfatyczny (zwany też układem chłonnym) to otwarty układ naczyń i przewodów, którymi przemieszcza się jeden z płynów ustrojowych – limfa. Bierze ona swój początek ze śródmiąższowego przesączu znajdującego się w tkankach, a 90% limfy jest ponownie wchłaniane do układu naczyń żylnych1, 4.
W jej skład wchodzi woda, która stanowi aż 60% masy ludzkiego ciała, a także białka, komórki odpornościowe (limfocyty), immunoglobuliny, tłuszcze i czynniki krzepnięcia. Chłonka może mieć różny skład w zależności od stopnia przepuszczalności ścian naczyń włosowatych i zmian w obrębie tkanek ciała ludzkiego.
Na skład limfy ma wpływ także obszar, z którego odpływa. Najwięcej białek jest np. w limfie pochodzącej z wątroby, przewodu pokarmowego, serca i płuc1, 4.
POLECAMY
Charakterystyka układu naczyń limfatycznych
- W jego skład wchodzi otwarty system drenażu.
- Swój początek ma w sferze kapilar ze ślepo zakończonymi naczyniami limfatycznymi.
- Ujście limfy następuje do układu żylnego.
- Przebieg naczyń limfatycznych przedzielony jest węzłami chłonnymi.
Nie ma układu limfatycznego bez narządów centralnych, które odgrywają ważną rolę w kształtowaniu naszej odpowiedzi immunologicznej, a szczególnie dojrzewaniu białych ciałek krwi (limfocytów). Są to grasica i szpik kostny.
Dodajmy jeszcze obwodowe elementy układu: węzły chłonne, grudki chłonne samotne i skupione (jelito), migdałki podniebienne, wyrostek robaczkowy oraz śledzionę, a mamy pełen obraz układu chłonnego2, 4, 5.
Jaką rolę spełnia układ limfatyczny?
Główne funkcje układu limfatycznego:
- odpornościowa – głównie z udziałem komórek,
- neutralizująca – zwalczanie mikroorganizmów oraz substancji obcych i szkodliwych dla organizmu,
- odprowadzająca – odprowadzenie limfy do krwi.
Opływająca organizm limfa zbiera substancje toksyczne i odprowadza je do węzłów chłonnych, które są nie tylko niejako filtrem, regulatorem przepływu chłonki, ale także miejscem rozpoznawania antygenów i ich analizą (swój czy obcy?)4, 5.
Należy wspomnieć o roli mięśni w przemieszczaniu płynów.Przepona jako mięsień pracujący przy oddychaniu jednocześnie wymusza ruch płynów (również chłonki) w stronę klatki piersiowej. Ruchy mięśni kończyn, szczególnie łydek, a także poruszanie stawami przesuwają z kolei płyny do centrum ciała2.
Kiedy układ limfatyczny niedomaga
Zaburzenia związane z układem limfatycznym możemy podzielić na:
- pierwotne – dotyczą głównie dzieci do 1. roku życia, występują często po urodzeniu, ale rozpoznawane są najczęściej przed ukończeniem 35. roku życia;
- wtórne – ujawniają się po 35. roku życia, towarzyszą leczeniu choroby nowotworowej, występują po usunięciu węzłów chłonnych, radioterapii;
- inne przyczyny zastoju: guzy, urazy, infekcje, przewlekła niewydolność żylna, otyłość (BMI > 59), filarioza (nicienie w naczyniach chłonnych), ukąszenia jadowitych zwierząt (owady, pająki, węże) 1, 4, 5, 6.
Kompleksowa terapia zastoinowa obejmuje:
- konsultację (wywiad, analizę parametrów),
- manualny drenaż,
- bandażowanie kompresyjne,
- kinezyterapię,
- pomiar i dobór odzieży kompresyjnej,
- drenaż mechaniczny, pneumatyczny,
- wsparcie wątroby i drenaż oparty na terapii doustnej składnikami naturalnymi4, 6.
Naturalne substancje do drenażu wewnętrznego
Jak pomóc wątrobie w detoksie, a naczyniom limfatycznym w odprowadzaniu limfy do krwi? Oto przegląd ziół i substancji, które najlepiej przyjmować w sprawdzonym zestawie, gdyż dobrze ze sobą współpracują3:
- Taraxacum – Mniszek lekarski
Wskazania: zapalenia i choroby wątroby oraz dróg żółciowych, bolesne kolki, dyskineza dróg żółciowych, powiększenie wątroby, zaburzenia czynnościowe trzustki. - Calendula – Nagietek
Wskazania: leczenie ran, pomaga wchłaniać miejscowe wysięki. - Acidumarsenicosum – Kwas arsenowy
Wskazania: zapalenie tkanek miękkich różnego stopnia, obrzęknięta szyja, ciężkie infekcje, czyrak, zgorzel, rak, łuszczyca,pokrzywka, zapalenie stawów. - Chelidoniummaius – Jaskółcze ziele (glistnik)
Wskazania: przewlekłe zaburzenia dróg żółciowych, zapalenia dróg oddechowych i opłucnej, reumatyzm, wsparcie osi detoksu wątroba-jelito-nerki-skóra; kolka żółciowa, powiększenie wątroby. - Echinacea – Jeżówka
Wskazania: zapalenie węzłów chłonnych, leczenie wspomagające ciężkich infekcji, stany zapalne. - Phytolacca – Szkarłatka
Wskazania: choroby gruczołów piersiowych, obrzęk śluzówek i migdałków, infekcje z wysoką gorączką, choroby reumatyczne. - Hydrastis – Gorzknik
Wskazania: zapalenie i skurcze w obrębie wątroby, dróg żółciowych oraz przewodu pokarmowego, obrzęk śluzówek, polipy, nieżyt trąbki Eustachiusza, hemoroidy. - Lycopodiumclavatum – Widłak goździsty
Wskazania: skaza moczanowa, bóle reumatyczne, zapalenie dróg oddechowych, zaburzenia wątroby i dróg żółciowych, choroby skóry, następstwa chorób infekcyjnych, zaburzenia trawienne, wzdęcia, żylaki odbytu, nocny wielomocz, rwa kulszowa.\ - Sanguinaria canadensis – Krwiowec kanadyjski
Wskazania: zapalenie i skurcze w obrębie wątroby, dróg żółciowych oraz przewodu pokarmowego, zaburzenia w obrębie śluzówek, hemoroidy.
Ingerencja w układ limfatyczny w przypadku dysfunkcji powinna być delikatna i wyważona, oparta na zebraniu dokładnego wywiadu i po zbadaniu pacjenta. Nieumiejętne postępowanie doprowadza do kumulacji zastoju i pogłębienia procesu, a nierozważne podawanie farmaceutyków, szczególnie leków moczopędnych, może spowodować utrwalenie obrzęku ze względu na zwiększenie stężenia m.in. białek w macierzy.
