Marokańskie drzewa arganowe stanowią naturalną barierę przed rozprzestrzeniającą się pustynią, zapobiegają erozji gleby wywołanej wiatrem oraz chronią zasoby wodne przed nadmiernym wysuszeniem. Ze względu na głęboki system korzeniowy argania ma zdolność przetrwania długich okresów suszy. Drzewo arganowe rośnie bardzo wolno, osiągając ok. 10 m wysokości, dojrzewa przez 15 lat, natomiast może dożyć 150–200 lat.
Rozłożysty baldachim gałęzi drzewa arganowego dostarcza wielu cennych liści, które często były nadużywane przez lokalną marokańską ludność wiejską jako pasza dla kóz i wielbłądów. Z kolei drewno z drzewa arganowego pozyskiwane było na opał lub materiały budowlane, a ziemia, na której rosną arganie, często była przekształcana pod uprawę świeżych warzyw dla rozwijającej się branży turystycznej. Wszystkie te praktyki spowodowały, że drzewo arganowe stało się gatunkiem zagrożonym. Zainteresowanie arganią zarówno przez ekologów, jak i biologów doprowadziło do tego, że przeprowadzono szczegółowe analizy fitochemiczne, dzięki czemu odkryto cenne właściwości drzewa arganowego, tym samym zwiększając jego wartość rynkową. Korzystny wpływ, jakie drzewo arganowe wywiera na środowisko naturalne, sprawił, że las arganowy Maroka został w 1998 r. uznany przez UNESCO za rezerwat biosfery. Dopiero jednak odkryte w kolejnych latach właściwości oleju arganowego pozyskiwanego z orzechów arganii sprawiły, że miejscowa ludność zaangażowała się w jego produkcję, a tym samym dewastacja lasów arganowych została zahamowana.
Oleiste owoce drzewa arganowego dostarczają olej o unikalnych właściwościach zdrowotnych i pielęgnacyjnych. Olej arganowy od dawna stosowany był przez populacje Berberów w leczeniu różnych dolegliwości. Uważany był za substancję m.in. żółciopędną, hepatoprotekcyjną oraz przydatną w leczeniu hipercholesterolemii i miażdżycy. Kuracje pielęgnacyjne olejem arganowym – stosowane przez tradycyjne plemiona marokańskie na skórę – znane były z łagodzenia zmian trądzikowych, opóźnienia pojawiania się zmarszczek oraz działania nawilżającego na suchą skórę i włosy.
R e k l a m a
Ekstrakcja oleju arganowego
Jest ona złożona i znacząco wpływa na skład fizykochemiczny, wartość odżywczą oraz właściwości sensoryczne produktu pozyskiwanego z owoców arganii żelaznej. Obecnie w celu pozyskania oleju arganowego stosuje się dwie metody. Aby pozyskać olej jadalny, korzysta się z metody tradycyjnej (ręczne tłoczenie), natomiast olej stosowany w kosmetyce przygotowuje się za pomocą metody półprzemysłowej (mechanicznego tłoczenia na zimno).
Skład i właściwości zdrowotne oleju arganowego
Wartości odżywcze jadalnego oleju arganowego wynikają z jego składu chemicznego.
Składniki oleju arganowego[2]:
- triglicerydy (ok. 99%) i obecne w nich kwasy tłuszczowe: kwas linolowy, należący do wielonienasyconych kwasów z grupy omega-6, kwas oleinowy (mononienasycony kwas z grupy omega-9), kwas stearynowy, linolenowy, palmitooleinowy, behenowy, palmitynowy, arachidonowy, mirystynowy;
- karoteny, tokoferole, alkohole triterpenowe, sterole, ksantofile (pozostałe 1%).
Olej arganowy jest bogaty w przeciwutleniacze, takie jak tokoferole, fenole oraz koenzym Q10 i melatoninę. Jedynie olej sojowy z pierwszego tłoczenia wykazuje wyższy poziom koenzymu Q10 i melatoniny niż olej arganowy z pierwszego tłoczenia[3]. Olej arganowy zawiera także schotenol i spinasterol, czyli dwa sterole znane ze swoich właściwości przeciwnowotworowych, oraz kampesterol, będący fitosterolem o korzystnym wpływie w profilaktyce chorób, przede wszystkim sercowo-naczyniowych.
Przetwarzanie oleju arganowego w procesie tłoczenia na zimno powoduje zachowanie znacznie większej ilości jego składników odżywczych, niż ma to miejsce podczas tłoczenia olejów w procesach związanych z podgrzewaniem. Obecność nienasyconych kwasów tłuszczowych, tokoferoli oraz skwalenu w oleju arganowym powoduje, że wykazuje on właściwości prozdrowotne wykorzystywane w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych oraz nowotworowych[4].
Olej arganowy jest źródłem silnych antyoksydantów, które przyczyniają się do zapobiegania chorobom sercowo-naczyniowym przez hamowanie utleniania szkodliwej lipoproteiny o niskiej gęstości (LDL), przy jednoczesnym wzroście stężenia lipoproteiny o wysokiej gęstości (HDL) oraz spadku poziomu triglicerydów we krwi[5]. Zawiera także kwas linolowy przyczyniający się do produkcji prostaglandyn, które odgrywają kluczową rolę w układzie odpornościowym, w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów oraz w przypadku problemów sercowo-naczyniowych. Stwierdzono również działanie antyproliferacyjne oleju arganowego na dwie ludzkie linie komórkowe nabłonka PC3 oraz linie komórkowe DPC1. Właściwość ta jest postrzegana również jako profilaktyka przeciwnowotworowa. Obecnie prowadzone są badania dowodzące działania przeciwnowotworowego oleju arganowego[6].
Frakcja fenolowa oleju arganowego hamuje utlenianie lipoprotein o małej gęstości oraz działanie antyproliferacyjne na ludzkie linie komórkowe raka prostaty[7]. Dotychczas wyniki najbardziej zaawansowanych badań klinicznych wykazały, że dieta wzbogacona olejem arganowym może być zalecana pacjentom z chorobami układu krążenia (olej arganowy nazywany jest przeciwmiażdżycowym[8]), przede wszystkim ze względu na wysoki poziom kwasów oleinowych i linolowych wpływających korzystnie na profil lipidowy i działających hipotensyjne[9].
Ajurwedyjskie korzyści zdrowotne oleju arganowego[10]
Ajurweda to holistyczna medycyna indyjska, opierająca swoje założenia na prawach funkcjonujących w przyrodzie. Leczenie ajurwedyjskie obejmuje naturalne substancje i techniki pozwalające osiągnąć właściwą równowagę między energiami zarządzającymi wszystkimi funkcjami fizjologicznymi w ludzkim organizmie. Według ajurwedy zdrowie obejmuje dobre samopoczucie umysłu, ciała i ducha, znane również jako swastia.
Ajurweda leczy, w sposób indywidualny i bardzo uważnie dopasowany do pacjenta, wykorzystując zioła, oleje, masaże i inne zabiegi terapeutyczne, odpowiednio dobraną rutynę dnia codziennego, jogę, ćwiczenia oddechowe, techniki oczyszczające, medytacje.
Oleje w medycynie indyjskiej zajmują bardzo ważne miejsce, ich działanie jest dokładnie przebadane, a zastosowanie odnajdują zarówno w leczeniu, pielęgnacji, jak i kuchni.
Olej arganowy w ajurwedzie to:
- Twachya i Kusthaghna
- Twachya – lekarstwo, które wspiera zdrową skórę.
- Kusthaghna – skuteczność w naprawianiu uszkodzeń skóry i leczeniu schorzeń dermatologicznych.
Z pielęgnacyjnych i leczniczych właściwości oleju arganowego korzysta każdy rodzaj skóry: - skóra typu Vata – sucha, szorstka i łuszcząca się skóra – dzięki swoim właściwościom nawilżającym, odżywczym i zmiękczającym olej arganowy usuwa suchość, szorstkość, łuszczenie się, pozostawiając skórę elastyczną i miękką;
- skóra typu pitta – wrażliwa, ze stanami zapalnymi – olej arganowy to doskonały preparat przeciwzapalny i przeciwbakteryjny, który wspomaga leczenie czyraków, trądziku, pęknięć, oparzeń oraz łagodzi stany zapalne skóry;
- skóra typu Kapha – tłusta, gruba, opuchnięta – olej arganowy ma aktywne właściwości regulujące wydzielanie sebum.
- Rasayana, czyli odmłodzenie skóry
Ze względu na swoje właściwości przeciwstarzeniowe, odmładzające, tonizujące i regenerujące olej arganowy pomaga przywrócić zdrowie skóry, która stała się gruba, sucha, zaogniona, dojrzała ze zmarszczkami, przebarwieniami i innymi objawami starzenia[1]. - Deepana i Medohara, czyli wspomaganie przemiany materii, obniżenie poziomu cholesterolu i wspieranie leczenia otyłości
Masowanie brzucha 3 kroplami olejku arganowego z 2 kroplami olejku miętowego może pomóc w zwiększeniu wydzielania pepsyny, enzymów trawiennych i innych soków żołądkowych, co w konsekwencji usprawnia funkcje metaboliczne, przyspiesza trawienie i pomaga uzyskać prawidłowe ruchy jelit. Delikatne właściwości oleju arganowego pomagają również w ukojeniu wyściółki żołądka i ścian jelit. - Medhya, czyli poprawienie zdolności poznawczych, działanie stymulujące funkcje mózgu, pamięć, pozytywne myślenie i stabilizujące wahania nastroju.
- Vrushya, czyli wspieranie zdrowia reprodukcyjnego, zwiększenia ojas (witalności) i prany (życiowej energii).
Olej arganowy w pielęgnacji skóry
Olej arganowy jest od dawna z powodzeniem stosowany zarówno miejscowo, jak i doustnie w celu poprawy zdrowia skóry, włosów i paznokci. Zawarte w nim składniki tworzą odżywczą kombinację, która poprawia zdrowie skóry zarówno podczas nakładania czystego oleju, jak i przy użyciu mieszanki oleju z innymi, naturalnymi produktami kosmetycznymi.
Korzyści ze stosowania oleju arganowego na skórę[1]:
- Ochrona przed uszkodzeniami słonecznymi.
- Wyniki badania z 2013 r. wykazały[13], że aktywność przeciwutleniająca oleju arganowego pomaga chronić skórę przed wolnymi rodnikami spowodowanymi przez słońce. Właściwość ta chroni skórę przed oparzeniami czy przebarwieniami, co w dłuższej perspektywie może stanowić profilaktykę rozwoju raka skóry.
- Nawilżenie skóry.
- Efekt nawilżenia uzyskuje się podczas stosowania samego oleju, ale także mydeł, szamponów, odżywek do włosów czy suplementów zawierających olej arganowy. Za nawilżenie odpowiedzialna jest przede wszystkim witamina E, która jest rozpuszczalnym w tłuszczach przeciwutleniaczem, przez co poprawia retencję wody w skórze.
- Wspomaganie leczenia schorzeń skóry.
- Właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne olejku arganowego pomagają zmniejszyć objawy stanów zapalnych skóry, takich jak łuszczyca i trądzik różowaty. Olej arganowy wpływa na regulację ilości sebum wydzielanego przez skórę, przez co wspiera leczenie trądziku młodzieńczego. Właściwości antybakteryjne i grzybobójcze oleju arganowego mogą pomóc w leczeniu i zapobieganiu infekcjom bakteryjnym i grzybiczym.
- Przyspieszenie gojenia się ran, dzięki zawartości przeciwutleniaczy i witaminy E.
- Łagodzenie atopowego zapalenia skóry.
- Witamina E znajdująca się w oleju arganowym i jego naturalne właściwości przeciwzapalne przynoszą ukojenie w przypadku swędzącej, suchej i zaczerwienionej skóry atopowej.
- Działanie przeciwstarzeniowe.
- Stosowanie połączenia kosmetycznego i doustnego oleju arganowego powoduje wzrost elastyczności skóry.
- Zmniejszanie przetłuszczania się skóry, dzięki właściwościom redukującym sebum.
- Zapobieganie rozstępom i uelastycznienie skóry.
| Komentarz ekspercki Specjalista ds. jakości firmy Maroko Produkt Sp. z o.o. radzi: Wykorzystanie mocy oleju arganowego Aby najlepiej wykorzystać moc oleju arganowego, należy stosować go zawsze na lekko zwilżoną skórę wodą, hydrolatem lub tonikiem, dzięki czemu będzie on szybciej absorbowany, bez zapychania. W ostatnich latach obserwujemy wzrost zainteresowania olejem arganowym w branży kosmetycznej. W sklepach znajdziemy oryginalny, czysty olej, ale niestety, również jego przetworzoną, rafinowaną wersję, pozbawioną, cennych składników aktywnych, co przekłada się na działania produktu. Jak odróżnić naturalny olej arganowy od rafinowanego Oryginalny olej arganowy charakteryzuje się złotym kolorem oraz lekko orzechowym, kwaśnym zapachem (w wersji spożywczej ma przyjemniejszy orzechowy aromat). Łatwo się wchłania, pozostawia na skórze delikatny, ochronny film. Na dnie opakowania może pojawiać się naturalny osad. Przetworzony olej arganowy zazwyczaj jest bezbarwny i pozbawiony zapachu, ma lżejszą konsystencję, nie tworzy żadnej warstwy. Duże znaczenie ma kraj pochodzenia oleju. Oryginalny olej arganowy wytwarzany jest w Maroku, przez kooperatywy prowadzone przez kobiety. Należy również zwrócić uwagę na cenę oleju. Proces produkcji jest wyjątkowo pracochłonny, dlatego zbyt niska cena może być sygnałem ostrzegawczym. Do otrzymania 1 litra oleju arganowego potrzebne jest aż 30-35 kg orzechów, co odpowiada około 100 kg świeżych owoców. Warto wybierać produkty z certyfikatami tj. ECOCERT, Zielony Liść, czy USDA Organic, które świadczą o ekologicznym pochodzeniu oraz najwyższej jakości. Ekologiczny Olej Arganowy marki EFAS jest doskonałym przykładem oryginalnego marokańskiego oleju. Ma certyfikaty potwierdzające jego autentyczność, potwierdzone badaniami stężenie aktywnych składników. Można go nabyć przez stronę internetową www.marokosklep.com. |
Przepisy na domową pielęgnację z olejem arganowym
Olej arganowy bardzo dobrze łączy się i współdziała m.in. z takimi substancjami, jak: olej kokosowy, olejek lawendowy, olej miętowy, olejek rozmarynowy, olej z nasion konopi, oliwa z oliwek, miód.
Warto wykorzystać naturalne składniki oraz ich pielęgnacyjne i zdrowotne właściwości do stworzenia domowych preparatów upiększających.
Maska do włosów zniszczonych
Olej arganowy ma właściwości nawilżające, ponieważ jest bogaty w witaminę E i kwasy tłuszczowe, a olej kokosowy działa korzystnie na łamliwe włosy i rozdwajające się końcówki. Dodatek olejków eterycznych wpływa korzystnie zarówno na włosy, jak i na skórę głowy.
Składniki:
- 2 łyżki oleju kokosowego
- 1 łyżka oleju arganowego
- 4 krople olejku lawendowego lub miętowego
Sposób przygotowania:
W małej miseczce wymieszaj olej kokosowy i olej arganowy. Podgrzej mieszankę na małym ogniu do momentu, kiedy stanie się przejrzysta. Po schłodzeniu otrzymanej cieczy dodaj olejki eteryczne i dobrze wszystko wymieszaj. Nałóż miksturę równomiernie na wilgotne włosy oraz skórę głowy.
Pozostaw na 1–2 godziny, następnie umyj włosy szamponem. Stosuj maskę raz w tygodniu.
Maska na szybki porost włosów
Olej arganowy jest bogaty w przeciwutleniacze, które pomagają w uzyskaniu zdrowego wzrostu włosów, a także zmniejszają stres oksydacyjny oraz wolne rodniki, które mogą przyczyniać się do wypadania włosów. W połączeniu z dobroczynną dla włosów i skóry głowy oliwą z oliwek oraz olejkami eterycznymi stymulującymi mieszki włosowe ta cotygodniowa maska jest idealną kuracją dla przerzedzonych włosów.
Składniki:
- 2 łyżki oliwy z oliwek
- 2 łyżki oleju arganowego
- 3 krople olejku miętowego
- 3 krople olejku rozmarynowego
Sposób przygotowania:
Wymieszaj wszystkie składniki w miseczce. Przygotowaną mieszankę nałóż bezpośrednio na skórę głowy i pozostaw na co najmniej 20 minut. Następnie umyj włosy szamponem. Powtarzaj co najmniej raz w tygodniu.
Serum przeciwtrądzikowe
Połączenie olejku z drzewa herbacianego z olejkiem arganowym zwiększa działanie przeciwtrądzikowe oleju arganowego. Olej z nasion konopi pomaga zrównoważyć naturalną produkcję sebum skóry.
Składniki:
- 4 krople olejku arganowego
- 4 krople oleju z nasion konopi
- 4 krople olejku z drzewa herbacianego
Sposób przygotowania:
Wymieszaj wszystkie składniki w miseczce. Nałóż równomiernie mieszankę na twarz. Zanim nałożysz na twarz kolejne środki pielęgnujące bądź makijaż, pozwól, żeby mieszanka całkowicie wyschła. Serum możesz stosować codziennie.
Maska na twarz opóźniająca procesy starzenia
Olej arganowy jest bogaty w kwas linolowy, który pomaga zwężać pory i uelastycznia skórę. Miód jest bogaty w przeciwutleniacze, które spowalniają oznaki starzenia.
Składniki:
- 1 łyżka oleju arganowego
- 2 łyżki miodu
Sposób przygotowania:
Wymieszaj olej arganowy i miód w małej miseczce do uzyskania konsystencji pasty. Nałóż maseczkę na twarz i pozostaw 8–10 minut.
Spłucz całkowicie ciepłą wodą i osusz skórę. Powtarzaj raz lub dwa razy w tygodniu.
Olej arganowy w diecie
Olej arganowy wykorzystywany w kuchni – w przeciwieństwie do oleju kosmetycznego – pozyskiwany jest w procesie prażenia ziaren orzechów drzewa arganowego, ma nieco ciemniejszy kolor oraz charakterystyczny posmak orzechów laskowych i pistacji.
Olej ten wykorzystywany jest od dawna w tradycyjnej kuchni marokańskiej. Jednym z dań, które jada się w Maroku na śniadanie lub jako przekąskę, w której maczane jest np. pieczywo, to tzw. amlu (zwane również amlou lub amlou). Amlu przygotowuje się z drobno zmielonych, prażonych migdałów, oleju arganowego, miodu oraz szczypty soli. Amlu można spożywać także z pokrojonymi w słupki warzywami czy deserami, ciastami, naleśnikami.
Olej arganowy stosuje się również w kuchni w potrawach zarówno pikantnych, jak i słodkich. Można go dodać do hummusu, polać nim wierzch zupy, dodać do grillowanych ryb czy warzyw, połączyć z ugotowanym makaronem, kaszą kuskus, użyć jako dressingu do sałatek lub zmieszać z jogurtem greckim, miodem, owocami lub lodami. Olej arganowy tłoczony na zimno nie powinien być stosowany do smażenia. W celu wydobycia pełni jego smaku i wartości odżywczych warto dodać go do potrawy tuż przed podaniem.
Zakończenie
Olej arganowy, nazywany płynnym złotem, to drogocenna substancja pozyskiwana od dawna tradycyjnymi metodami z orzechów drzewa arganowego. Obecnie olej pozyskiwany jest także metodami przemysłowymi, co pozwoliło usprawnić proces i zwiększyć dostępność oleju na całym świecie. Wyjątkowa kompozycja składników odżywczych oleju arganowego czyni go niezwykle wartościową substancją, zarówno w pielęgnacji skóry, jak i profilaktyce oraz leczeniu schorzeń, m.in. sercowo-naczyniowych, nowotworowych, dermatologicznych.
Materiały edukacyjne do pobrania dla czytelnika
Bibliografia
- Podbielkowski Z. Słownik roślin użytkowych. PWRiL, Warszawa 1989.
- https://biotechnologia.pl/kosmetologia/olej-arganowy-i-jego-zastosowanie-w-kosmetyce,16393a
- https://www.researchgate.net/publication/325952183_Argan_oil_Extraction_categories_chemical_composition_and_health_benefits
- https://www.researchgate.net/project/argan-oil-the-moroccan-green-medicine-for-a-friendly-care-medical-alternative-for-human-health
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16020940/
- https://www.researchgate.net/publication/325952183_Argan_oil_Extraction_categories_chemical_composition_and_health_benefits
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1002/ejlt.200700220
- https://www.cambridge.org/core/journals/british-journal-of-nutrition/article/argan-oil-improves-surrogate-markers-of-cvd-in-humans/4586FD7BEC0E-51038C121DF6A14C6E9D
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1002/ejlt.20070022
- https://ayurvedicoils.com/tag/argan-oil-in-ayurveda
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3723062/
- https://www.healthline.com/nutrition/argan-oil#TOC_TITLE_HDR_2
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3723062/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4976416/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4976416/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4321565/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5019162/
- https://www.isabellasclearly.com/ blog/diy-recipes-argan-oil-skin-and-hair-care
- https://www.sbs.com.au/food/article/2018/04/12/can-you-eat-argan-oil
