Stosowanie ziół przez kobiety ciężarne – bezpieczne ziołolecznictwo

W związku z tym główną misją artykułu jest uświadomienie potencjalnej siły ziół, która odpowiednio wykorzystana poprawia stan zdrowia, samopoczucie, a co najważniejsze – dostępna jest dla każdego pacjenta, nawet w trudniejszej sytuacji finansowej. Jednak niewłaściwie wykorzystana roślina może przyczynić się do zaburzenia homeostazy organizmu i w konsekwencji doprowadzić do poronienia, przedwczesnego porodu lub wad wrodzonych u dziecka¹²³.

Według badań do najczęstszych powodów zażywania ziół przez kobiety ciężarne zalicza się⁴: 

• wymioty, 
• przeziębienie,
• problemy z zasypianiem,
• obrzęki,
• zgagę,
• zaparcia,
• zapalenia dróg moczowych.

Ostateczna decyzja o zastosowaniu terapii ziołowej wiązała się zazwyczaj z przekonaniem, że leki roślinne są bezpieczniejsze niż syntetyczne. Znaczącą rolę w procesie wyboru odgrywa bliskie otoczenie kobiety (znajomi, rodzina), a także media (publikacje w internecie i czasopismach⁵, ⁶).

Jakie rośliny pomagają, a jakie szkodzą kobietom ciężarnym?

• Liście malin (Rubi idaei folium) zawierają flawonoidy (rutozyd), garbniki (galotanoidy, elagotanoidy) oraz witaminę C. Dzięki temu odpowiedzialne są za działanie przeciwzapalne i rozkurczające mięśnie gładkie przewodu pokarmowego. Nie są jednak polecane kobietom w ciąży ze względu na pobudzające działanie na mięśnie gładkie ciężarnej macicy. W szkołach rodzenia zalecano kobietom liście malin, jednak 15% źródeł literaturowych określa surowiec jako niebezpieczny⁷, ⁸, ⁹.

W tabeli 1 zestawiono cztery kategorie roślin, które zostały podzielone ze względu na bezpieczeństwo ich stosowania podczas ciąży. 
Do kategorii A zalicza się rośliny, które można stosować bezpiecznie w trakcie ciąży. Pozostałe kategorie zawierają w sumie znacznie więcej surowców o niepotwierdzonym oddziaływaniu. Może to sugerować, że dziedzina fitoterapii to ogromy potencjał leczniczy i źródło zagrożeń jednocześnie.

• Imbir lekarski (Zingiber officinale), przyjmowany np. w trakcie pierwszych 15 tygodniach ciąży. zmniejsza występowanie wymiotów o 51% oraz nudności o 46%. Nie obserwuje się poronień, niskich mas urodzeniowych czy efektów teratogennych po zastosowaniu. Istnieją jednak naukowe wątpliwości, przez które zaliczany jest według monografii ESCOP do kategorii B (tabela 1) ¹⁰, ¹¹, ¹².
• Rumianek pospolity (Matricaria chamomilla) – zawiera olejki eteryczne, α – bisabolol odpowiedzialny m.in. za leczenie wrzodów. Wodne ekstrakty rumianku zawierają apigeninę, która wykazuje działanie przeciwlękowe poprzez wiązanie flunitrazepamu. Stosowany zewnętrznie pomoże Ci w problemach ze skórą oraz przyspieszy gojenie ran.

Licznymi badaniami zostało potwierdzone jego działanie przeciwwrzodowe, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Monografia ESCOP-u wskazuje, że koszyczek rumianku zaliczany jest do kategorii A – czyli bezpieczny na każdym etapie ciąży. Przynosi ulgę podczas stanów zapalnych jamy ustnej, narządów płciowych czy gardła. Skuteczny jest również w leczeniu pieluszkowego zapalenia skóry. Może być stosowany w postaci nasiadówek, kąpieli, płukanek i kompresów. Do kąpieli zaleca się ok. 5 g surowca na litr wody¹³.

• Mięta (Mentha Piperita) zaliczana jest do roślin bezpiecznych w czasie ciąży¹⁴.
• Melissae folium, czyli liść melisy lekarskiej, działa nasennie i uspokajająco. Wykazuje właściwości przeciwgrzybiczne, przeciwwirusowe, antyoksydacyjne. Obniża ciśnienie tętnicze krwi, łagodzi stany lęku, niepokoju czy zdenerwowania. W badaniach genotoksycznych wykazano, że liść melisy nie jest surowcem teratogennym i nie powoduje poronień. 

Ze względu na niewystarczającą ilość danych nie poleca się jednak kobietom w ciąży. Wysoka zawartość olejków lotnych może działać drażniąco na macicę¹⁵.

 Tab. 1. Wybrane surowce roślinne podzielone na kategorie bezpieczeństwa według monografii ESCOP (ang. European Scientific Cooperative on Phytotherapy)¹⁶, ¹⁷

Kategoria A Można stosować  podczas ciąży	Kategoria B Należy skonsultować  z lekarzem. Brak danych	Kategoria C Ograniczone informacje. Należy skonsultować  z lekarzem	Kategoria D Nie można stosować  w ciąży
cebula czosnku owoc anyżu kwiat arniki (zewnętrznie)  kwiat nagietka (zewnętrznie)  owoc kopru włoski...