Zespół jelita drażliwego (ang. Irritable bowel syndrome, IBS) to przewlekła i nawracająca choroba dotykająca jelito cienkie i grube. Dwa razy częściej dotyka kobiet, a jej pierwsze objawy pojawiają się w wieku około 20-40 lat. Przyczyny nie są do końca poznane – szuka się ich wśród błędów dietetycznych, nietolerancji pokarmowych, zaburzeń żołądkowo-jelitowych, mikrobioty jelitowych oraz zaburzeń psychologicznych (np. traumatyczne przeżycia). W patogenezie mają znaczenie również czynniki genetyczne - są już pierwsze dowody wskazujące na udział zmian genetycznych w powstawaniu tej choroby.1
POLECAMY
Zespół jelita drażliwego jest jednym z najczęstszych zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego, z częstością występowania szacowaną na od 3% do nawet 22%. Niestety nie ma lekarstwa, które usunęłoby przyczynę tej dolegliwości – podstawę stanowią leki mające na celu jedynie kontrolę poszczególnych symptomów. Ponieważ IBS obejmuje różne objawy, jego leczenie zależy od objawów dominujących i typu IBS.
Leki stosowane w zespole jelita drażliwego to głównie leki rozkurczowe, przeciwbiegunkowe i przeciwzaparciowe. Związki takie jak Babka Płesznik są przepisywane w leczeniu IBS z przewagą zaparć (IBS-C), a leki takie jak loperamid są zwykle stosowane w leczeniu IBS z przewagą biegunki. Jednak leki te nie łagodzą wszystkich objawów IBS i czasem mogą zaostrzyć niektóre objawy, takie jak wzdęcia i bóle brzucha.2 Objawy zespołu jelita drażliwego czasem ciężko utrzymać pod kontrolą – z pomocą mogą przyjść zioła, których skuteczność została potwierdzona w wielu badaniach naukowych. Jakie zioła mogą okazać się pomocne w niwelowaniu objawów zespołu jelita drażliwego?3
Skuteczne zioła w leczeniu zespołu jelita drażliwego
- Mięta pieprzowa (Mentha ×piperita L.)
Prozdrowotne właściwości mięty pieprzowej znane są od kilkuset lat. Co więcej, wydaje się, że dowody na skuteczność olejku eterycznego z mięty pieprzowej w IBS są większe niż w przypadku innych preparatów ziołowych. Olejek miętowy jest również jedynym ziołem zatwierdzonym przez American College of Gastroenterology do leczenia IBS.
Jak wykazują badania, olejek z mięty pieprzowej wykazuje wiele dobroczynnych działań na przewód pokarmowy, również u osób chorujących na zespół jelita drażliwego. Uważa się, że olejek miętowy działa rozkurczająco na mięśnie jelit oraz poprawia ich perystaltykę. Ponadto działa wiatropędnie, co może się okazać zbawienne dla osób cierpiących na przewlekłe wzdęcia.
W 2007 roku badacze poinformowali, że 75% pacjentów biorących udział w ich badaniu, którzy przyjmowali kapsułki z olejkiem miętowym przez cztery tygodnie, miało znaczne zmniejszenie objawów IBS, w porównaniu z zaledwie 38% tych, którzy przyjmowali pigułki placebo.4
Mięta pieprzowa nie jest zalecana jednak do stosowania przez osoby z przepukliną rozworu przełykowego, chorobą refluksową przełyku lub problemami z pęcherzykiem żółciowym.5
- Imbir (Zingiber Boehm.)
Według International Foundation for Functional Gastrointestinal Disorders, imbir jest jednym z częściej stosowanych substancji naturalnych przez osoby z zespołem jelita drażliwego. Substancja czynna zawarta w imbirze, gingerol, ma właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwymiotne i uspokajające, które mogą zmniejszać ból i przywracać funkcje jelit. Imbir może pomóc również zmniejszyć m.in. gazy i wzdęcia towarzyszące IBS. Jak wykazali amerykańscy naukowcy z Atlanta Veterans Affairs Medical Center i Georgia State University (USA), nanocząsteczki uzyskane z korzenia imbiru zmniejszają stan zapalny przewodu pokarmowego i przyczyniają się do regeneracji warstwy wyścielającej jelita. Z tego powodu imbir może być stosowany nie tylko u osób z IBS, ale również chorobą Leśniowego-Crohna i wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego.6
- Kurkuma (Curcuma longa L.)
Kolejnym ziołem, które może wspierać pracę jelit jest kurkuma. Jak pokazują badania, ośmiotygodniowe leczenie pacjentów z IBS preparatami z ekstraktem z kurkumy istotnie zmniejszyło częstość występowania IBS i dolegliwości bólowe. Odnotowano również znaczną poprawę w skalach jakości życia (QOL) IBS. Uważa się, że skuteczność kurkumy w leczeniu zespołu jelita wrażliwego może wynikać z jej właściwości bakteriobójczych, przeciwzapalnych i działania spazmolitycznego.7 Osoby z problemami z pęcherzykiem żółciowym przez spożyciem kurkumy powinny skonsultować się z lekarzem. U tych osób przyprawa może nasilać refluks żołądkowy i powodować dyskomfort w żołądku.
- Karczochy (Cynara skolymus)
Cynara scolymus to kolejna substancja, które może mieć zbawienny wpływ na samopoczucie osób zmagających się z zespołem jelita wrażliwego. Pozytywnie wpływa na mikroflorę jelitową i działa rozkurczowo. Wykazano, że Cynara scolymus odgrywa zarówno rolę zapobiegawczą, jak i leczniczą w IBS. U pacjentów, którzy regularnie stosowali wyciąg z karczocha, zauważono także poprawę w wypróżnianiu. Co więcej, gdy ekstrakt z liści karczocha podawano pacjentom z IBS przez 6 tygodni, zaobserwowano znaczne zmniejszenie nasilenia objawów.8
- Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum)
Hypericum perforatum, czyli dziurawiec zwyczajny to kolejny popularny lek ziołowy często stosowany przez osoby zmagające się z zespołem jelita drażliwego. Reguluje on pracę układu pokarmowego, działa rozkurczająco na mięśniówkę jelit oraz zmniejsza stan zapalny w jelitach. Badania wykazały również, że H. perforatum znacząco łagodzi objawy jelitowe, a także poprawia stan psychiczny i reaktywność autonomicznego układu nerwowego na stres u pacjentów z IBS.
Bibliografia:
- Puls Medycyny, Zespół jelita drażliwego – diagnoza i terapia, https://pulsmedycyny.pl/zespol-jelita-drazliwego-diagnoza-i-terapia-886058
- Bordbar, G., Miri, M. B., Omidi, M., Shoja, S., & Akhavan, M. (2020). Efficacy and safety of a novel herbal medicine in the treatment of irritable bowel syndrome: a randomized double-blinded clinical trial. Gastroenterology research and practice, 2020., https://www.hindawi.com/journals/grp/2020/8213082/
- Bartnik W., Zespół jelita drażliwego, https://www.mp.pl/zespol-jelita-drazliwego
- Harvard Health Publishing, Harvard Medical School, Using alternative and complementary treatments to manage IBS, https://www.health.harvard.edu/diseases-and-conditions/using-alternative-and-complementary-treatments-to-manage-ibs
- Farmacja praktyczna, Oracz G., Olejek z mięty pieprzowej – naturalne rozwiązanie na ból brzucha i wzdęcia w szczególności u osób z IBS, https://farmacjapraktyczna.pl/olejek-miety-pieprzowej-naturalne-rozwiazanie-bol-brzucha-wzdecia-szczegolnosci-osob-ibs/
- PAP, Imbir może łagodzić choroby zapalne jelit, https://www.mp.pl/gastrologia/wiadomosci/148425,imbir-moze-lagodzic-choroby-zapalne-jelit
- Rahimi, R., & Abdollahi, M. (2012). Herbal medicines for the management of irritable bowel syndrome: a comprehensive review. World journal of gastroenterology: WJG, 18(7), 589., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3281215/
