W ubiegłym wieku w Europie odkryto i zdefiniowano na nowo dziedzinę fitoterapii – gemmoterapię, której celem jest lecznicze wykorzystywanie nierozwiniętych części roślin – pączków, kwiatów czy młodziutkich gałązek. Gemmoterapia zakłada, że pąki roślinne są najbardziej skoncentrowaną częścią rośliny, bogatą w substancje czynne, w których krąży życiowa energia. I choć pąkami roślin leczono już w starożytności, gemmoterapia popularna jest zaledwie w kilku europejskich krajach – we Francji, w Belgii, we Włoszech, w Szwajcarii – czy też ostatnio w Czechach i na Słowacji.
W Polsce ten odłam fitoterapii dopiero raczkuje. Jedyną polską publikację naukową na temat gemmoterapii opracował dr Henryk Różański, a informacji o leczniczych walorach roślinnych pąków można szukać głównie w witrynach zagranicznych. Miejmy nadzieję, że gemmoterapia zostanie doceniona także w naszym kraju i będzie pojawiało się coraz więcej opracowań i monografii w języku polskim, a polskie zielarnie sukcesywnie będą poszerzały swój asortyment o gemmoterapeutyki. To właśnie pąki są zalążkiem łodyg, liści, kwiatów czy owoców – w nich drzemie wielka siła, którą warto wykorzystać w codziennej profilaktyce zdrowotnej.
POLECAMY
Dlaczego właśnie pąki?
Gemmoterapia to dział ziołolecznictwa wykorzystujący terapeutyczne działanie świeżych pąków i młodych pędów drzew i krzewów. Zbiera się je wczesną wiosną, w kluczowym momencie ich naturalnego cyklu rozwojowego i obrabia się na świeżo, używając do tego wody, alkoholu i gliceryny w odpowiednich proporcjach. W ten sposób powstają tzw. gemmoterapeutyki – coś à la nalewki – sporządzane
z pąków drzew i krzewów. Pąki i młode pędy rośliny stanowią prawdziwy koncentrat energii i witalności. Gromadzą w sobie całą moc przyszłej rośliny. Pąki zawierają wysokie stężenie aktywnych, a także najkorzystniejszych dla organizmu substancji, takich jak witaminy, minerały, przeciwutleniacze, fitohormony, enzymy czy pierwiastki śladowe. Roślinne pąki zachowują cały swój potencjał genetyczny w zarodku, dzięki czemu na tym etapie pełne są najrzadszych i unikalnych fitoskładników, które nie będą już obecne w dorosłej roślinie.
Pączek jest głównym rezerwuarem merystemu (grupy niezróżnicowanych komórek embrionalnych) roślin. Merystem to roślinna tkanka twórcza zdolna do regularnych podziałów komórkowych. Nazwa „merystem” pochodzi od greckiego słowa meristos – mogący się dzielić. Merystem może dzielić się tak długo, jak długo jest żywy i produkuje liście drzewa każdego roku (in vitro zaledwie jedna komórka embrionalna jest w stanie odtworzyć całą roślinę)1.
Każda niezróżnicowana komórka embrionalna ma zapisaną informację genetyczną, pąki zawierają sporo kwasów nukleinowych, pierwiastków śladowych, minerałów, witamin, enzymów, czynników wzrostu (auksyny, gibereliny), soków, których ilość maleje wraz z pojawieniem się pierwszych listków. To właśnie pąki są zalążkiem łodyg, liści, kwiatów czy owoców – w nich zgromadzona jest cała siła2.
Wsparcie dla zdrowia
Nalewki gemmoterapeutyczne warto włączyć do codziennej profilaktyki, trzeba jednak pamiętać, że przed zastosowaniem terapii ekstraktami z pączków konieczne jest przeprowadzenie detoksykacji organizmu. Podczas kuracji należy zadbać o wystarczające spożycie płynów – wody i niesłodzonych herbat. Odpowiedni tryb picia pomaga nerkom w prawidłowym funkcjonowaniu i wydalaniu toksycznych substancji z organizmu. Nalewki pączkowe dostarczają organizmowi substancji, które go wzmacniają i harmonizują, zwiększają jego odporność oraz działają profilaktycznie.
Po zebraniu pąki maceruje się w alkoholu, a następnie rozcieńcza jako środek homeopatyczny, ponieważ składniki pąków są bardzo silnie skoncentrowane. Gemmoterapia łączy w sobie działanie fitoterapii, homeopatii i medycyny bioinformatycznej, gdyż w pąkach przechowywana jest ważna informacja genetyczna – programy określające sposób podziału tkanek roślinnych i ich funkcjonalność.
Tkanki zarodkowe (szczelnie zamknięte pąki) zbierane są najczęściej w lutym/marcu, ponieważ wtedy zawierają najwięcej substancji biologicznie czynnych, niezbędnych do ich wzrostu. Te składniki aktywne ekstrahowane są do mieszaniny etanolu i gliceryny, co poprawia uwalnianie niezbędnych pierwiastków. Mechanizm działania wynika z zawartości tkanek zarodkowych, które są silnie skoncentrowane. Gemmoterapeutyki działają na organizm na różnych poziomach fizjologicznych i są generalnie najbardziej skuteczne ze wszystkich koncentratów roślinnych.
Badania wykazały, że ilość aminokwasów w pąkach jest znacznie wyższa niż w dojrzałych liściach. Oprócz aminokwasów w pąkach znajdują się ważne dla wzrostu hormony roślinne: auksyna, cytokinina i giberelina. Ponadto w całkiem młodych listkach i gałązkach można znaleźć pewne drugorzędne substancje roślinne, witaminy, minerały i chlorofil3.
Przykładowe zastosowania:
- wsparcie płodności zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet,
- wzmocnienie i poprawa pracy układu hormonalnego,
- regeneracja organów,
- zdolność do usuwania zanieczyszczeń z organizmu,
- wzmocnienie systemu odpornościowego,
- poprawa funkcji ośrodkowego układu nerwowego,
- działanie przeciwalergiczne.
Surowiec roślinny | Prozdrowotne działanie maceratów roślinnych |
Aronia | Wspiera układ odpornościowy, pomaga chronić organizm przed chorobami nowotworowymi, udarem mózgu, nadciśnieniem tętniczym, miażdżycą, wspomaga walkę z cukrzycą, poprawia wygląd skóry, włosów i paznokci. Działa przeciwsklerotycznie, uszczelnia naczynia krwionośne, niszczy szkodliwe wolne rodniki oraz chroni organizm przed wirusami, bakteriami i grzybami |
Czarna porzeczka | Opóźnia procesy starzenia, reguluje poziom cholesterolu we krwi, zapobiega miażdżycy, dba o prawidłowy przepływ krwi przez tętnice i żyły, wzmacnia i uszczelnia ściany żył i tętnic, działa przeciwbakteryjnie, wspiera pracę układu moczowego, zwłaszcza podczas częstych i nawracających stanów zapalnych pęcherza moczowego |
Czarny bez | Pozytywnie wpływa na ściany naczyń krwionośnych. Pomocny dla diabetyków oraz osób narażonych na choroby układu sercowo-naczyniowego (zawały serca, miażdżyca) oraz zmagających się ze stanami zapalnymi układu moczowego. Działa przeciwreumatycznie i przeciwnowotworowo (nawet na wyściółce powierzchownych guzów). Pomocny przy przeziębieniach, alergiach, podnosi odporność |
Brzoza brodawkowata |
Przeciwdziała osteoporozie, wpływa na pracę trzustki i wątroby. Odtruwa organizm, działa moczopędnie, napotnie, przeciwobrzękowo, przeciwzapalnie, przeciwreumatycznie, odkażająco, przeciwartetycznie, oczyszcza drogi moczowe. Eliminuje nadciśnienie tętnicze. Odpowiednia przy utracie witalności i zaburzeniach hematopoezy, znacząco wpływa również na sferę hormonalną i potencję |
Sosna zwyczajna | Regeneruje tkankę kostną i chrząstki. Odpowiednia do leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów i osteoporozy. Dostarcza organizmowi dużą ilość minerałów. Łagodzi objawy boreliozy, bóle pleców, leczy paradontozę |
Żurawina | Poprawia stan kości, leczy choroby stawów, zapobiega odkładaniu się tłuszczu i wapnia w naczyniach krwionośnych. Usprawnia pracę jelit, pomocna przy stanach zapalnych dróg moczowych, stanach zapalnych gruczołu krokowego, środek wspomagający w nietrzymaniu moczu. Przeciwdziała miażdżycy, osteoporozie, dobra na zaparcia, działa rozkurczająco przy dolegliwościach menopauzalnych. Zwalcza drożdżaki i grzybicę |
Jałowiec pospolity |
Z powodzeniem regeneruje nawet bardzo zniszczoną wątrobę i nerki. Działa przeciwsklerotycznie i przeciwnowotworowo. Pomocny w zwalczaniu trądziku, boreliozy, żółtaczki, łuszczycy, reumatyzmu, gruźlicy, mononukleozy, wzdęć, otyłości, kamieni żółciowych. Dodaje energii, dobrze detoksykuje, poprawia trawienie, usprawnia pracę trzustki, reguluje poziom cholesterolu |
Jagoda leśna | Działa dezynfekująco na organizm i poprawia widzenie przez bezpośredni wpływ na siatkówkę i nerw wzrokowy. Poprawia wykorzystanie naturalnej insuliny, dedykowana dla diabetyków. Poprawia stan naczyń krwionośnych. Warto ją podawać przy celiakii i chorobie Leśniowskiego-Crohna. Likwiduje wzdęcia, drgawki, dobrze wpływa na pracę trzustki i jelit |
Dziewanna wielokwiatowa |
Wpływa na pracę grasicy i śledziony, przeciwdziała niektórym alergiom, a przede wszystkim świetnie wpływa na pracę układu oddechowego, pomocna przy astmie, kaszlu i stanach zapalnych dróg oddechowych |
Kasztanowiec zwyczajny |
Działa ściągająco, przeciwzapalnie, przeciwwysiękowo, odtruwająco. Zastosowanie: stany zapalne, przepuszczalność naczyń krwionośnych, zakrzepy, owrzodzenia, obrzęki limfatyczne, nadciśnienie tętnicze, zapalenie naczyń krwionośnych, niedobór witaminy K, zapalenie kłębuszków nerkowych, zapalenie siatkówki i naczyniówki oka, choroba hemoroidowa, żylaki. Pąki kasztanowca korzystnie wpływają na trawienie przy zaburzeniach metabolicznych. Oczyszczają układ limfatyczny i łagodzą obrzęki limfatyczne |
Grab pospolity | Korzystnie wpływa na górne drogi oddechowe, pomocny przy nieżycie nosa. Stymuluje czynność wątroby i jest doskonałym środkiem przeciwsklerotycznym. Tłumi również zwiększone krwawienie. Łagodzi kaszel, pomocny przy zapaleniu płuc i oskrzeli |
Jesion wyniosły | Działa przeciwzapalnie, moczopędnie, przeciwwysiękowo, uspokajająco. Zastosowanie: choroby reumatyczne, dna moczanowa, obrzęki, zapalenie stawów, nerwice. Zmniejsza ilość kwasu moczowego we krwi. Zwalcza objawy grypy i mononukleozy zakaźnej |
Klon polny | Zastosowanie: obrzęki, puchlina wodna, wychudzenie, nowotwory, zatrucia, otyłość, zaburzenia pamięci. Łagodzi bóle i zawroty głowy, nerwobóle. Warto go stosować w stwardnieniu rozsianym, problemach z kanałem nadgarstka, napadami padaczkowymi, chorobie Parkinsona |
Jodła pospolita | Zastosowanie: nieżyty układu oddechowego, zaflegmienie dróg oddechowych, ropne zmiany w układzie oddechowym, stany zapalne nerek i pęcherza połączone z bolesnym oddawaniem moczu i wydzielinami śluzowo-ropnymi z cewki moczowej. Skuteczna przy bólach gardła i zapaleniu oskrzeli |
Buk zwyczajny | Zastosowanie: stany zapalne i infekcje układu oddechowego, zatok, układu pokarmowego, skóry i błon śluzowych. Pomocny w stanach zapalnych narządów płciowych, łojotoku, wypryskach, łuszczycy, trudno gojących się ranach, zapaleniu układu moczowego, hemoroidach, zapaleniu odbytu, oka, uszu, jamy nosowo-gardłowej. Nadaje blask włosom |
Lipa drobnolistna | Działa moczopędnie, przeciwzapalnie i antyseptycznie, wzmacnia naczynia krwionośne. Obniża ciśnienie krwi. Wzmaga wydzielanie potu, szczególnie podczas gorączki. Łagodzi podrażnienia błony śluzowej przewodu pokarmowego i gardła |
Leszczyna pospolita |
Działa przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo. Pomocna przy zapaleniu wątroby, nietrzymaniu moczu, rwie kulszowej, zapaleniu wątroby, kaszlu, bezsenności, infekcjach wirusowych, stresie, nerwowości, bezsenności, zapaleniu oskrzeli. Reguluje poziom cholesterolu, łagodzi zaburzenia hormonalne |
Dziurawiec zwyczajny |
Ma właściwości uspokajające, przeciwlękowe, przeciwekstatyczne. Łagodzi nerwy, działa przeciwbólowo, przeciwskurczowo na mięśnie gładkie dróg żółciowych i naczyń krwionośnych (w zaburzeniach trawienia i chorobach wątroby). Działa moczopędnie, żółciopędnie i żółciotwórczo. Hamuje wzrost gronkowca złocistego. Stosowany w rehabilitacji po udarach, w stwardnieniu rozsianym oraz we wszystkich postaciach stanów zapalnych i schorzeniach nerwowych |
Malina | Obniża gorączkę, szczególnie w przebiegu infekcji wirusowych i bakteryjnych, łagodzi bóle menstruacyjne, polecana dla diabetyków, ponieważ obniża poziom glukozy we krwi. Działa uspokajająco, obniża ciśnienie tętnicze krwi. Reguluje pracę przewodu pokarmowego, działa pomocniczo w leczeniu anemii, chroni przed zawałem |
Rozmaryn | Poprawia wydolność płuc, serca, nerek. Działa żółciotwórczo, odtruwająco, zapobiega przerzedzaniu się kości. Polecany dla diabetyków, przyczynia się do wzrostu poziomu insuliny, obniża poziom glukozy we krwi. Pomaga także przy osłabieniu psychicznym, zmęczeniu, depresji. Dodaje energii, łagodzi bóle głowy, poprawia trawienie i apetyt |
Dzika róża | Zastosowanie: przeziębienie, gorączka, niedobory witamin, przewlekłe choroby skórne, reumatyzm, nadciśnienie tętnicze, stany zapalne układu moczowego, alergie, stany zapalne jelit i żołądka, owrzodzenie, nadżerki, krwawienia dziąseł |
Topola czarna | Zastosowanie: dna, artretyzm, reumatyzm, bóle różnego pochodzenia (mięśni, stawów, nerwobóle, neuralgie), kamica moczowa i żółciowa, niedobór żółci, hemoroidy, obrzęki pochodzenia reumatycznego, nerwice wegetatywne, owrzodzenia błon śluzowych, afty, liszaje, wypryski, atopowe zapalenie skóry, ropnie, trądzik, łuszczyca, stany pozawałowe, osłabienie, choroby zakaźne, przeziębienie, trudno gojące się rany, łojotokowe zapalenie skóry, stan zapalny odbytu, stany zapalne narządów płciowych, zapalenie gardła, stany zapalne zatok obocznych nosa, zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli |
Wierzba biała | Działa przeciwzapalnie, przeciwbólowo, przeciwwysiękowo, napotnie, przeciwgorączkowo, przeciwartretycznie. Łagodzi objawy przeziębienia i grypy. Poprawia krążenie krwi, przyspiesza wydalanie kwasu moczowego, pomaga w likwidacji obrzęków. Wzmaga wydzielanie żółci, wspomaga detoksykację organizmu |
Wrzos | Działa uspokajająco, rozkurczowo i moczopędnie, pomocny w leczeniu dolegliwości dolnych dróg moczowych. Naturalny środek przeciwbakteryjny. Zmniejsza napięcie nerwowe, pomocny przy niestrawnościach, łagodzi bóle brzucha. Przy problemach skórnych działa łagodnie przeciwzapalnie i oczyszczająco. Pomocny w chorobach układu oddechowego (efekt wykrztuśny) |
Źródło: Opracowanie własne.
Od fitembrioterapii do gemmoterapii
W latach 50. ubiegłego wieku dr Paul Niehans (1882–1971), pionier w swojej dziedzinie, szwajcarski chirurg, zapoczątkował prace nad terapią świeżymi komórkami pochodzenia zwierzęcego. Niehans jako pierwszy użył zwierzęcych komórek mózgowych podwzgórza i przysadki, terapeutycznie stosował także komórki wątroby, trzustki, nerek, serca, dwunastnicy, grasicy i śledziony. W 1949 r. oprócz komórek świeżych zaczął stosować także liofilizowane. Terapia komórkowa opracowana w latach 30. XX w. przez Niehansa polegała na pobieraniu świeżych komórek z zarodków owiec (rasy czarnej owcy z Nowej Zelandii) i wstrzykiwaniu ich bezp...
Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów
- 6 wydań czasopisma "Naturoterapia w praktyce" w roku + wydania specjalne
- Nielimitowany dostęp do całego archiwum czasopisma
- Dodatkowe artykuły i filmy
- ...i wiele więcej!