Podejmowanie właściwych wyborów żywieniowych – znaczenie smaku.

Kolejnymi czynnikami sprzyjającymi upowszechnianiu się chorób dietozależnych są niska aktywność fizyczna, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, a także szybkie tempo życia i przewlekły stres2. Istotną rolę w prewencji tych chorób odgrywa zatem modyfikacja stylu życia, w tym sposobu żywienia związana z wyborem żywności właściwej dla zachowania zdrowia3. Jednak na nasze wybory żywieniowe wpływa wiele wzajemnie nakładających się czynników, tzw. determinantów wyborów żywności. Kluczową rolę odgrywa fizjologiczne uczucie głodu i sytości, jednak istotne są również czynniki związane z konsumentem, środowiskiem oraz samym produktem4, 5. Do determinantów środowiskowych należą czynniki fizyczne, takie jak położenie geograficzne, sezonowość czy status ekonomiczny, oraz czynniki społeczne, do których zaliczyć można poziom wykształcenia, religię, status społeczny czy marketing. Analizując wpływ determinantów osobniczych, powinniśmy uwzględnić wpływ czynników psychofizycznych, np. indywidualne preferencje, przyzwyczajenia oraz tradycje. Ostatnią grupę stanowią determinanty związane z konkretnym produktem6. Należy w tym przypadku uwzględnić jego właściwości fizykochemiczne, sensoryczne (smak, zapach, wygląd), funkcjonalne oraz wartość odżywczą5. Ponadto wyodrębnić można czynniki bezpośrednio warunkujące wybór określonego produktu, czyli jego wygląd, dostępność, umiejętność przygotowania, wpływ spożycia na zdrowie, w tym na kontrolę masy ciała, regulację emocji, znajomość marki i skład produktu oraz osobiste przekonania związane z pochodzeniem czy produkcją produktu (żywność genetycznie zmodyfikowana czy ekologiczna)4, 6. Zróżnicowanie powyższych determinantów wskazuje, iż określony sposób żywienia stanowi konsekwencje wyborów żywieniowych.
 

Modele wyborów żywieniowych 

Badania nad uwarunkowaniami wyborów żywieniowych pozwoliły na opracowanie trzech aktualnie stosowanych modeli: rozwojowego, poznawczego oraz psychofizycznego. Model rozwojowy opiera się na założeniu relacji między kontaktem z danym produktem i jego akceptacją. Uwzględnia on także społeczne asocjacje czy uczenie się w procesie rozwoju percepcji7. Dodatkowo obserwacja zachowań innych oraz kojarzenie produktu z działaniami czy emocjami także odgrywają znaczącą rolę w tym modelu6. Wzrost ekspozycji na dany produkt będzie się zatem wiązał z wyższym prawdopodobieństwem jego akceptacji, a brak...