Dla ludzi droga doustna stanowi najważniejszą drogę narażenia na mikrodrobiny, a nagromadzenie cząstek mikroplastiku stwarza potencjalne zagrożenie dla zdrowia, takie jak stres oksydacyjny, niepożądana odpowiedź immunologiczna czy zaburzenia o podłożu hormonalnym.
POLECAMY
Krótka charakterystyka mikroplastiku
Rocznie na całym świecie wytwarza się ponad 320 mln ton tworzyw sztucznych, a ich produkcja wzrasta wykładniczo. Z punktu widzenia materiałoznawstwa syntetyczne tworzywa są tanie, łatwe w produkcji i magazynowaniu oraz mają wszechstronne zastosowanie, stąd też stanowią integralną część naszego codziennego życia. Warto mieć jednak na uwadze, że nic nie trwa wiecznie, a z czasem nawet błyszcząca powierzchnia plastikowego puzderka uwalnia mikroskopijne drobiny, pozostawiając je na naszych dłoniach i w powietrzu, którym oddychamy.
Literatura przedmiotu podaje, że syntetyczne drobiny powstają poprzez procesy starzenia się i fragmentacji tworzyw sztucznych, ich mechaniczne ścieranie, a także pod wpływem promieniowania słonecznego, utleniania czy rozwoju mikroorganizmów (biofilm) na powierzchni. Zmienia to nie tylko kształt i pierwotną barwę, ale także wpływa na gęstość, stan krystaliczny i właściwości powstałych cząstek.
Wyróżniamy dwa typy drobin: pierwotne i wtórne, których wspólną cechą jest rozmiar w zakresie od 5 mm do 1 µm (tabela 1). Pierwsze pochodzą z produktów konsumenckich celowo zawierających włókna i cząstki mikronowej wielkości, takich jak produkty higieny osobistej, kosmetyki, peelingi, środki czystości, farby i tekstylia, natomiast wtórne mikrodrobiny powstają samorzutnie zarówno w wyniku stopniowej degradacji i fragmentacji większych przedmiotów (fragmentów), jak i pierwotnych mikrodrobin. Nanocząstki (wielkości mniejszej niż 1 µm) z kolei powstają w wyniku dalszej fragmentacji pierwotnych i wtórnych mikroplastików, jak wykazały wieloletnie badania nad degradacją tworzyw sztucznych.
Najczęściej wytwarzanymi rodzajami tworzyw sztucznych są: polietylen (PE), polipropylen (PP), polistyren (PS), politereftalan etylenu (PET) oraz polichlorek winylu (PVC). Pomimo ściśle określonej budowy wymienionych polimerów, skład chemiczny mikroplastików powstałych z ich degradacji jest bardzo niejednorodny. Produkty rozpadu (w skali mikro i nano) są złożonymi mieszaninami chemicznymi zawierającymi oprócz polimerów wiele dodatków funkcjonalnych, takich jak: plastyfikatory, uniepalniacze, stabilizatory, przeciwutleniacze, wypełniacze i pigmenty, mające pierwotnie za zadanie nadać określone cechy i właściwości tworzywom syntetycznym. Gro z wymienionych związków to substancje niebezpieczne dla ludzi i środowiska, jak ftalany, bisfenol A (BPA) i jego pochodne, polibromowane etery difenylowe (PBDE), tetrabromobisfenol A (TBBPA), alkilofenole i związki cynoorganiczne. Oprócz wymienionych dodatków w tworzywach sztucznych znajdują się także inne substancje chemiczne, w tym nieprzereagowane monomery i substancje dodane w sposób niezamierzony (NIAS). Ze względu na stosunkowo dużą powierzchnię właściwą mikrodrobin oraz ich hydrofobowy charakter, mogą adsorbować na powierzchni i koncentrować chemiczne zanieczyszczenia pochodzące z otoczenia. Dobrze znanymi przykładami takich substancji są trwałe zanieczyszczenia organiczne (POP), takie jak polichlorowane bifenyle (PCB), wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), polibromowane etery difenylowe (PBDE), substancje podobne do dioksyn c...
