MALT (ang. mucosa-associated lymphoid tissue) – część układu immunologicznego, na który składa się tkanka limfatyczna związana z błonami śluzowymi.
POLECAMY
Błona śluzowa – wyściółka przewodów jamistych narządów wewnętrznych mająca bezpośredni kontaktze środowiskiem zewnętrznym gospodarza. Składa się zasadniczo z dwóch warstw: nabłonka i tkanki łącznej, nazywanej tkanką właściwą. Obie te warstwy pełnią zarówno mechaniczną, wydzielniczą, jak i immunostymulującą funkcję obronną organizmu.
IgA i sIgA (wydzielnicza immunoglobulina IgA) – klasy immunoglobulin (przeciwciał), białkowe cząsteczki układu odpornościowego. Są ściśle związane z funkcjonowaniem odporności śluzówkowej.
R e k l a m a
MALT stanowi niezwykle ważną część układu immunologicznego przede wszystkim ze względu na powierzchnię, jaką zajmuje. Błony śluzowe umiejscowione są w różnych układach oraz częściach organizmów, często wyściełając całą ich powierzchnię, przez co narażone są na ciągły kontakt z różnymi potencjalnymi patogenami i innymi zagrożeniami.
Patrząc chociażby na to, jak dużą część układu oddechowego czy pokarmowego zajmuje śluzówka, można wywnioskować, jak ważne stało się z punktu widzenia przetrwania organizmu wykształcenie odpowiedzi odpornościowej już na pierwszym etapie kontaktu z potencjalnym patogenem.
Nazwanie MALT pierwszą linią obrony wynika z tego, że odpowiedzialna jest m.in. za inicjowanie lokalnej odpowiedzi immunologicznej przez wydzielanie i produkcję sekrecyjnych immunoglobulin od sIgA, a nawet po części sIgM. Jednak schemat funkcjonowania jest bardzo skomplikowany i nie ogranicza się jedynie do wydzielania tych immunoglobulin.
„Tkankę MALT tworzą zorganizowane elementy układu limfatycznego, takie jak grudki chłonne pojedyncze albo zgrupowane, a także rozsiane limfocyty błony właściwej i nabłonka podstawowego”1. Ten schemat działania będzie powtarzał się w niemal każdej części MALT, aczkolwiek ze względu na ich zróżnicowanie każda będzie miała własną specyfikę, co zostanie opisane w dalszej części artykułu.
Oprócz oczywistej roli obronnej już na poziomie MALT można mówić o swoistym treningu komórek układu odpornościowego. Antygeny, które dostały się do organizmu, są transportowane z warstwy nabłonkowej do grudek chłonnych, a następnie przekazywane komórkom prezentującym antygen. W ten sposób może dojść do aktywacji limfocytów, co z kolei powoduje aktywację układu immunologicznego w kierunku odpowiedzi na zagrożenie. Jeżeli układ odpornościowy uzna, że dany antygen jest zagrażający, wówczas może dojść do aktywacji odpowiedzi immunologicznej przeciwko temu antygenowi i wytworzeniu się odpowiednich przeciwciał.
Mimo że poszczególne elementy układu MALT ściśle ze sobą współpracują, to nie jest ona jednorodna. Wyróżnia się jej wiele podtypów, przy czym najczęściej opisywane i najbardziej znaczące wydają się BALT, NALT oraz GALT i GUALT. Zanim jednak zapoznamy się z tym tematem dokładniej, należy przybliżyć proces rozwoju odporności związanej z błonami śluzowymi u człowieka.
Obecnie wiadomo, że mikrobiom jelitowy człowieka kształtuje się już od momentu życia płodowego. Badając smółki noworodków, stwierdzono w nich obecność mikroorganizmów bytujących w organizmie matki. Nie do końca znany jest jeszcze mechanizm, w jaki sposób się tam dostają,jednak obala to przyjęte założenie, że płód w łonie matki jest jałowy, a każda obecność drobnoustrojów związana jest z patologią.
Nabyta czy wrodzona – skąd się bierze MALT?
Prawidłowe wykształcenie się układu immunologicznego u człowieka ma ogromne znaczenie dla jego przetrwania już od pierwszych dni życia. Z tego powodu układ immunologiczny jest nie tylko rozsiany po całym organizmie, ale także silnie związany z funkcjonowaniem innych układów, np. nerwowego albo hormonalnego. Warto także zauważyć, że układ odpornościowy nie jest jedynie wyspecjalizowany do odpowiedniego reagowania na wnikające do organizmu patogeny i ochronę przed ich potencjalnie szkodliwym działaniem. Pod jego bezpośrednim albo pośrednim nadzorem pozostaje wiele procesów, np. embriogeneza, nowotworzenie albo przebieg ciąży. Jedną z jego najbardziej fascynujących właściwości jest zdolność do rozróżniania własnych komórek organizmu i odróżniania ich od obcych, a także uczenia się i zapamiętywania2.
Aby w ogóle przetrwać na świecie, już po urodzeniu organizm człowieka musi być wyposażony we właściwe mechanizmy ochrony. Jako pierwsze w odpowiedź immunologiczną zaangażowane są mechanizmy odporności w...
