Układ odpornościowy, inaczej zwany układem immunologicznym, to zespół narządów (m.in. grasica, śledziona, węzły chłonne, migdałki) i komórek (np. makrofagi, granulocyty, limfocyty) oraz substancji przez nie wydzielanych (np. cytokiny, interferony), którego rolą jest obrona organizmu przed wnikaniem i namnażaniem się patogenów, np. takich jak wirusy czy bakterie. Odpowiedź immunologiczną dzieli się tradycyjnie na wrodzoną i nabytą (adaptacyjną). Od urodzenia każdy wyposażony jest w tzw. odporność naturalną, wrodzoną, która jest odpowiedzią nieswoistą. Stanowi ona pierwszą tarczę obronną (pierwszą linię obrony) przed wnikaniem drobnoustrojów bez względu na ich charakter. Na tarczę tę składa się skóra i błony śluzowe, w układzie oddechowym wraz z rzęskami, wydzieliny takie jak: ślina, sok żołądkowy czy łzy, a także odruchy obronne, np. kaszel, kichanie, łzawienie.
POLECAMY
R e k l a m a
Jeśli pierwsza linia obrony zostanie przełamana, organizm ma do dyspozycji kolejną, wyposażoną w komórki fagocytujące układu odpornościowego, zdolne do pochłaniania i trawienia patogenów. Dzięki temu nieswoistemu mechanizmowi organizm jest w stanie zareagować na każdy drobnoustrój, ograniczając tym samym namnażanie się go i zwalniając tempo rozwoju infekcji lub całkowicie ją zatrzymując. Do elementów drugiej tarczy obronnej należą komórki układu odpornościowego, takie jak: monocyty, makrofagi, granulocyty obojętnochłonne, komórki NK (natural killer) oraz białka układu dopełniacza. Na tym etapie, w wyniku podjęcia walki z mikroorganizmami i uwalniania przez organizm substancji, takich jak m.in. cytokiny – IL-1 (interleukina 1), IL-6 czy TNF-α (czynnik martwicy nowotworów), pojawiają się też ostre objawy stanu zapalanego, tj. gorączka, przekrwienie i obrzęk błon śluzowych nosa i gardła, wodnisty katar, suchy kaszel, ból gardła, głowy i ogólne osłabienie. Wzmacnianie na tym etapie układu odpornościowego nieswoistego oraz stosowanie środków działających przeciwzapalnie (hamujących uwalnianie cytokin prozapalnych) daje szansę na zahamowanie rozwoju infekcji i skrócenie czasu trwania choroby. Niezwykle istotne jest w tym momencie zachowanie przez organizm odpowiedniej proporcji między uwalnianiem cytokin pro- i przeciwzapalnych. Uwalnianie cytokin prozapalnych jest bowiem niezbędne do prawidłowej odpowiedzi organizmu przeciw patogenom i stanowi jeden z elementów potrzebnych do zabicia drobnoustrojów, ale nadmierna odpowiedź jest już dla organizmu niebezpieczna, może prowadzić do tzw. burzy cytokinowej i niszczenia komórek oraz tkanek własnego organizmu.
R e k l a m a
Odpowiedź nieswoista jest szybka, ale w większości przypadków niewystarczająca do zwalczenia patogenu, stąd organizm wyposażony jest w trzecią tarczę obronną – odpowiedź swoistą, nabytą. Do jej uruchomienia dochodzi w wyniku prezentacji cząstek białkowych antygenu m.in. przez komórki fagocytujące, które na wcześniejszym etapie pochłonęły patogen. Dzięki ta...
