Profilaktyka pierwotna i wtórna nadciśnienia tętniczego

Nadciśnienie tętnicze zazwyczaj rozwija się powoli, a symptomy często są dyskretne. Niezauważona choroba może przez całe lata pozostać nierozpoznana i nie dawać uchwytnych dolegliwości. Nieleczone nadciśnienie prowadzi do zaburzeń i uszkodzeń wielu narządów, szczególnie serca, naczyń krwionośnych, nerek oraz mózgu. Na pewnym etapie rozwoju choroby nadciśnienie można zahamować, jednak wiąże się to z wprowadzeniem pewnych rygorów, do których trzeba dostosować swoje życie. Jak najwcześniejsze rozpoznanie i leczenie może zapobiec lub znacznie spowolnić tempo uszkadzania poszczególnych narządów.
Najskuteczniejszą metodą uniknięcia lub opóźnienia rozwoju nadciśnienia jest wdrożenie tzw. profilaktyki pierwotnej, czyli modyfikacji stylu życia, zwłaszcza zapobieganie otyłości oraz zwiększenie aktywności fizycznej. Z kolei osoby znajdujące się w grupie ryzyka powinny zostać objęte tzw. profilaktyką wtórną, polegającą głównie na regularnych pomiarach ciśnienia tętniczego krwi oraz wykonywania częstszych podstawowych badań profilaktycznych.
Celem prewencji jest jak najszybsze wykrycie choroby, wdrożenie leczenia, by móc zapobiec lub przynajmniej spowolnić pojawianie się niekorzystnych następstw. U każdego chorego z nadciśnieniem zaleca się przeprowadzanie badań diagnostycznych, szczególnie: morfologii krwi, stężenie potasu, sodu, kreatyniny, cukru, kwasu moczowego oraz cholesterolu, badanie moczu, badanie dna oka, EKG lub badanie RTG klatki piersiowej3.
W artykule zostaną omówione dwa pierwsze stopnie profilaktyki nadciśnienia – jest jeszcze trzeci, ostatni stopień prewencji, który dotyczy wskazówek dla osób przewlekle chorych – ale to pozostawmy na osobny artykuł.

Czym jest ciśnienie tętnicze i od czego zależy jego wysokość?

Ciśnienie tętnicze to siła, z jaką strumień krwi przepływa przez naczynia krwionośne. Krążenie to odbywa się w zamkniętym układzie krwionośnym i współpracuje z układem sercowo-naczyniowym. Serce jest pompą, która wtłacza krew do największego naczynia krwionośnego – aorty. Stamtąd krew jest rozprowadzana do naczyń krwionośnych. Aorta wraz z wieloma rozgałęzieniami tworzy główne tętnice doprowadzające krew do wielu narządów, m.in. do serca, mózgu czy nerek. Tętnice z kolei tworzą sieć tętniczek, które potrafią się zarówno kurczyć, jak i rozszerzać, zwalniając lub przyspieszając prędkość przepływającej krwi. Te zaś przechodzą w sieć bardzo drobnych naczyń włosowatych. Krew wykonuje obieg, zostaje przetransportowana do płuc, a stamtąd do serca. Organ ten podzielony jes...