Znaczenie badań fitochemicznych dla lepszego poznania farmakognozji ziół

Jej korzenie sięgają V wieku p.n.e., a jej pierwsze elementy obejmowały proste właściwości lecznicze ziół, takie jak charakter termiczny czy smak i przynależność do obiegów czynnościowych.

Z biegiem czasu farmakologia chińska poszerzała swoje elementy i obecnie zawiera:

• charakter termiczny,
• smak,
• przynależność do obiegu czynnościowego i meridianu,
• pojęcie zioła kierunkowego,
• kierunek działania zioła,
• ośrodek działania zioła,
• działanie i wskazania zioła,
• toksyczność (Du Xing),
• dawkę dzienną i czas gotowania,
• kombinacje ziół,
• tolerancję (compatilibitatio),
• nietolerancję (incompatilibitatio),
• przeciwwskazania,
• ciążę i zioła zabronione w ciąży,
• działanie fizjologiczno-farmakologiczne zioła.

Tylko ostatnia właściwość zioła pochodzi z medycyny zachodniej, a dokładniej z farmakognozji zioła.

Większość elementów farmakologii chińskiej zioła tworzona była empirycznie przy obserwacji działania określonego surowca leczniczego w trakcie procesu leczenia chorego. Ten proces trwał tysiąc lat. (…)

W związku z koniecznością zaszeregowania ziół zachodnich do poszczególnych grup chińskich ziół powstała konieczność nowej klasyfikacji, która lepiej odpowiadałaby wymogom rynku farmaceutycznego zachodniego i byłaby łatwiejsza do nauczenia się przez studentów.

32 grupy leków ziołowych

Współczesny zielarz nie potrzebuje dziesiątków lat praktyki, aby prawidłowo i skutecznie zastosować określone zioło chińskie. Ten brak praktyki był podstawą do znacznego obniżenia poziomu zachodniego ziołolecznictwa, prowadzącego prawie do jego obumarcia. Dobrze opracowane właściwości farmakologiczne ziół zachodnich i ich działanie w próbach eksperymentalnych znacznie ułatwiły ich zaklasyfikowanie do chińskiej fitoterapii.

Chińskie syndromy a zachodnie schorzenia

(…) Te chińskie właściwości ziół odgrywają bardzo dużą rolę w leczeniu, a jednocześnie stanowią mur uniemożliwiający zachodniemu lekarzowi ich ordynację. Terapeuta chiński nie potrzebuje znać właściwości fizjologiczno-farmakologicznego określonego zioła, aby go prawidłowo zastosować w leczeniu. Pracuje on bowiem z chińskimi syndromami, a nie z zachodnimi schorzeniami. Nazwa syndromu wskazuje już na konieczność wyboru odpowiedniej grupy leków, a lokalizacja i charakter dolegliwości uzupełniają wybór określonego zioła.

Ordynacja ziół w medycynie chińskiej jest trudna i praktycznie, bez nauczenia się podstaw teoretycznych i diagnostyki chińskiej, niemożliwa do przeprowadzenia przez zachodniego lekarza. Dlaczego tak jest?

Odpowiedź jest prosta: medycyna chińska opiera się na nauce syndromów chińskich, a nie pojęć klinicznych chorób zachodnich. Pojęcia syndromów powstawały w okresie, kiedy nie istniały żadne podstawy współczesnej anatomii, fizjologii i patofizjologii. Medycyna powstała w Chinach była i jest medycyną empiryczną, opierającą swoje leczenie na obserwacji chorego. Obserwacje te były przekazywane w pismach lekarskich i korygowane przez następne pokolenia – aż do naszych czasów.

Dopiero teraz, w ostatnich 50 latach, doszło do wyjaśniania patogenezy chorób w oparciu o biochemię, genetykę i współczesną patofizjologię komórek i tkanek. (…)

Nazwa syndromu wskazuje już na konieczność wyboru odpowiedniej grupy leków, a lokalizacja i charakter dolegliwości uzupełniają...