296
Korzystny wpływ w terapii miażdżycy, działanie hepatoprotekcyjne, działanie przeciwutleniające czy hipoglikemizujące to tylko niektóre właściwości karczocha zwyczajnego (Cynara scolymus L.). Jego korzystny i wielokierunkowy wpływ na organizm, był wykorzystywany już od czasu starożytnych m.in. za właściwości żółciopędne i moczopędne. Dlaczego roślina o tak niezwykłej mocy odżywczej i farmakologicznej nie jest doceniana?
Substancje biologiczne czynne karczocha zwyczajnego
Wzrost świadomości żywieniowej populacji i szerząca się moda na zdrowy tryb życia powoduje, że coraz więcej osób sięga do naturalnych form profilaktyki zdrowia. Coraz częściej zwracamy uwagę na lecznicze i odżywcze właściwości roślin, a substancje pochodzenia roślinnego są obiektem zainteresowań nie tylko naukowców. Tym razem, pod lupę bierzemy niezwykłe działanie karczocha zwyczajnego. Wyodrębnione w czasie badań związki obecne w karczochu, takie jak kwas chlorogenowy, flawonoidy, sterole, garbniki, a także Wit. A i C oraz magnez, wapń czy żelazo wykazują bardzo silny wpływ na pracę niemal każdego narządu. Jedną z wyizolowanych substancji jest również cynaryna czyli kwas 1,3-dikawoilochinowy. Doceniana głównie przez właściwości hepatoprotekcyjne wpływa na trawienie pokarmów a także pobudza regenerację wątroby i przeciwdziała jej stłuszczeniu pochodzenia alkoholowego. W badaniach wykazano, że ekstrakt z liści karczocha hamuje utlenianie lipoprotein LDL. Dzięki temu karczoch ma ogromne znaczenie w profilaktyce chorób krążenia, ponieważ zapobiega powstawaniu blaszki miażdżycowej i stanów zapalnych naczyń krwionośnych.
Wspomniane wcześniej działanie żółciotwórcze i żółciopędne jest wykorzystywane w leczeniu chorób dróg żółciowych m.in. zapaleniu pęcherzyka żółciowego. Badania kliniczne na wyciągu z karczocha wykazały korzystny wpływ i poprawę samopoczucia u osób skarżących się na bóle brzucha, wzdęcia, zgagę czy nudności. Do innych, jednak wyjątkowo cenionych właściwości tej rośliny można zaliczyć działanie przeciwutleniające. Badania przeprowadzone na szczurach z udziałem wyciągu liści karczocha pokazało, że substancje w nim zawarte mogą wymiatać wolne rodniki z komórek, przez co obniżają czynniki stresu oksydacyjnego. Obecnie trwają również badania nad zastosowaniem jego związków biologicznie czynnych w terapii leczenia zakażonych wirusem HIV lub chorych na AIDS.
Odchudzanie z karczochem zwyczajnym
Karczoch zwyczajny powinien stanowić element diety także u osób z problemami
z gospodarką węglowodanową. Uważa się, że dzięki obecności fruktanów, czyli inuliny i fruktoligosacharydów oraz kwasu chlorogenowego, obecnego również w zielonej herbacie, karczochy pomagają regulować poziom cukru we krwi i zwiększają tolerancję glukozy. Działanie hipoglikemizujące ma swoje zastosowanie nie tylko u cukrzyków. U osób otyłych mogą pomagać w kontroli apetytu, dlatego też, wyciągi z karczocha są często wykorzystywane w preparatach wspomagających odchudzanie. Jadalne części rośliny, czyli dno oraz dolna część kielicha może być spożywana po obróbce termicznej, jak i na surowo, a mała wartość kaloryczna (47 kcal w 100g) i niski indeks glikemiczny tym bardziej zachęca do wykorzystywania go w kuchni.
Karczoch w kosmetyce
Co ciekawe, substancje biologiczne obecnie w karczochu wykorzystywane są również w kosmetyce, zarówno w pielęgnacji jak i leczeniu schorzeń dermatologicznych. Przeciwbakteryjne i przeciwzapalne działanie cynaryny świetnie sprawdza się w tonikach, kremach czy maseczkach do skóry trądzikowej, a udział witamin z grupy B pozwala łagodzić objawy chorób skóry takich jak łuszczyca czy łojotokowe zapalenie.
Korzyści ze stosowania leków roślinnych, a także pozytywny ich wpływ i skuteczność działania na zdrowie sprawia, że coraz częściej wspomagamy się naturalną farmakologią. Obecnie w wielu miejscach można znaleźć sprawdzone preparaty na bazie karczocha, jednak najkorzystniejsze działanie przejawiają te posiadające w swoim składzie standaryzowany ekstrakt z tej rośliny.
Bibliografia:
- M. Gortat, A. Sałata: Kard i karczoch – uprawa oraz właściwości lecznicze. EPISTEME 21/2013, t I s. 151-163.
- Nowak Z.T.: Karczoch – lek współczesnego człowieka. Natura i Zdrowie dodatek do Przyrody Polskiej 2017 nr 5, s. 6.
- E. Florek i wsp.: Karczoch zwyczajny- niewykorzystane możliwości leku roślinnego w terapii miażdżycy i chorób wątroby. Laboratorium Badań Środowiskowych, Katedra i Zakład Toksykologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego, Poznań.
- Kunicki E.: Karczoch – nie tylko warzywo. Hasło Ogrodnicze 2010 nr 6, s. 132-134.
