Leczenie chrapania i bezdechu sennego

Brak ciągłości snu na skutek chrapania i bezdechów sennych prowadzi do wtórnych objawów jak duszenie się, nykturia – częste oddawanie moczu nocą, nadmierna senność, zmęczenie, brak energii. Objawy chrapania, często bagatelizowane i nie traktowane jako choroba wpływają na osobiste życie pacjenta, jego relacje społeczne i zawodowe. Zaburzenia libido, spadek koncentracji, obniżenie wydajności pracy to tylko nieliczne konsekwencje.
Chrapanie, które bywa bardzo głośne i towarzyszą mu bezdechy, trwające do kilkudziesięciu sekund to nie tylko problem osoby chrapiącej. Wraz z nim cierpią inne osoby, przebywające w pobliżu. Występowanie długotrwałych przerw w oddychaniu wprowadza niepokój partnerów (lęk przed uduszeniem się osoby chrapiącej). Głośne chrapanie to także problem relacji partnerskich, sprawiający że bliskie osoby śpią w osobnych pokojach.    
Według różnych autorów bezdech senny może występować w populacji u 4–12% mężczyzn i 2–5% kobiet. Warto zauważyć, że u kobiet choroba występuje częściej po menopauzie. Wiele osób lekceważy problem i nie podejmuje żadnych prób pozbycia się dolegliwości. Właściwa diagnoza i zastosowanie się do zaleceń daje szansę na dobre efekty leczenia. Sen jako czynność fizjologiczna ma ogromny wpływ na jakość naszego funkcjonowania. Jego zaburzenia, czyli chrapanie i bezdech senny mają poważne konsekwencje dla naszego zdrowia.
W praktyce osteopatycznej mamy do czynienia ze złożonymi problemami zdrowotnymi pacjentów. Bardzo często pacjent zgłaszający się z dolegliwościami bólowymi kręgosłupa, nawet nie jest świadomy swoich problemów ze spaniem, chrapaniem i permanentnym zmęczeniem. Szczegółowy wywiad pozwala wyciągnąć takie informacje od pacjenta. Bardzo ważne jest uzmysłowienie sobie zależności pomiędzy prawidłowym torem oddychania, dotlenieniem organizmu, pracy przepony i złożoności procesów metabolicznych a bólami pleców.
 

R e k l a m a

Nieprawidłowy oddech w czasie snu, zaburzona trajektoria ruchu powietrza będzie miała wpływ na jakość snu, jego długość i korzyści wynikające z regeneracji. Zbyt mała ilość przespanych godzin prowadzi nie tylko do złego samopoczucia i pogorszenia percepcji, ale jeśli jest stanem częstym, ma również szereg niekorzystnych następstw zdrowotnych. Badania epidemiologiczne wykazały, że zbyt krótki czas snu (< 6 h/d) i zła jakość snu są istotnymi czynnikami ryzyka zachorowania na cukrzycę, zaburzenia metaboliczne, otyłość, nadciśnienie tętnicze, depresję; pogarszają odporność immunologiczną oraz zwiększają ogólny wskaźnik śmiertelności. Natomiast zbyt długi czas snu (> 9 h/d) wiąże się ze zwiększonym ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego, udaru mózgu, cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego i otyłości. Dzieci potrzebują znacznie więcej snu, dlatego zaburzenia snu u dzieci i nastolatków wymagają szczególnej uwagi. Jest on niezbędny do prawidłowego rozwoju intelektualnego i emocjonalnego. Niedobór snu lub sen złej jakości mogą się objawiać nadpobudliwością psychoruchową, trudnościami w nauce i zaburzeniami behawioralnymi.

Tab. 1. Zalecana przez ekspertów długość snu dla poszczególnych grup wiekowych

Grupa wiekowa	Zalecany czas snu (liczba godzin na dobę)
noworodki i niemowlęta do 3. m.ż.	14–17
niemowlęta (od 3. do 12. m.ż.)	12–15
małe dzieci (od 1. do 2. r.ż.)	11–14
dzieci przedszkolne (od 3. do 5. r.ż.)	10–13
dzieci szkolne (od 6. do 13. r.ż.)	9–11
nastolatki (od 14. do 17. r.ż.)	8–10
młodzi dorośli (od 18. do 25. r.ż.)	7–9
dorośli (od 26. do 65. r.ż.)	7–9
starsi dorośli (>65. r.ż.)	7–8

 

Dlaczego chrapiemy?

Chrapanie jest zjawiskiem akustycznym, powstającym podczas snu na skutek wibracji podniebienia miękkiego, przy niecałkowitym zamknięciu górnych dróg oddechowych. Problem dotyczy ogromnej liczby chrapiących w czasie snu osób dorosłych i dzieci. Statystyki pokazują, że regularnie chrapie nawet do 27% dzieci w wieku od 2 do 8 lat.
Zespół Obturacyjnego Bezdechu Sennego (OSAS) stanowią zaburzenia oddychania podczas snu mające postać okresowych przerw w przepływie powietrza przez drogi oddechowe (tzw. bezdechów) lub znacznego spłycenia (hipowentylacji). Zaburzenia te są wynikiem zamknięcia lub znacznego zwężenia górnych dróg oddechowych w czasie wdechu i prowadzą do ograniczenia wymiany gazowej oraz zakłócają mechanizm snu (ryc. 1.).
 

Wielokrotnie powtarzające się bezdechy w czasie snu powodują szkodliwe następstwa, m.in. zmęczenie, problemy z koncentracją i nadciśnienie tętnicze, senność w ciągu dnia. Za granicę normy uważa się do 5 bezdechów na godzinę snu. Ze względu na zwiększone ryzyko wypadków komunikacyjnych, ważne aby chorzy z rozpoznanym i nieleczonym bezdechem nie prowadzili samochodów i nie obsługiwali maszyn.

Do objawów bezdechu sennego zaliczamy:

• głośne chrapanie, często z przerwami,
• przerwy w oddychaniu w czasie snu trwające ponad 10 sekund,
• niespokojny sen, wiercenie się – nadmierny wysiłek oddechowy w czasie bezdechów,
• wzmożona potliwość – nadmierny wysiłek oddechowy w czasie bezdechów,
• duszność, dławienie się w czasie snu – uczucie braku powietrza,
• kołatanie serca – wzmożona aktywność układu współczulnego,
• trudności z zaśnięciem po wybudzeniu – lęk spowodowany przez duszność,
• ból w klatce piersiowej – niedotlenienie mięśnia sercowego u osób z chorobą wieńcową,
• zgaga – wzrost ciśnienia w jamie brzusznej w czasie
• bezdechów predysponuje do wystąpienia refluksu żołądkowo-przełykowego,
• nadmierna senność dzienna, zasypianie w ciągu dnia,
• stałe uczucie zmęczenia i niewyspania,
• problemy z koncentracją i pamięcią,
• zaburzenia potencji,
• poranne bóle głowy,
• poranna suchość w gardle,
• zwiększone ryzyko wypadków komunikacyjnych.

Badanie

Najskuteczniejszym badaniem wykrywającym problemy choroby bezdechu jest polisomnografia. Badanie to pozwala na pewne rozpoznanie choroby, określenie stopnia jej zaawansowania oraz różnicowanie z innymi chorobami, które mogą dawać podobne objawy.
Jest to badanie monitorujące m.in.:

• zawartość tlenu we krwi,
• tętno,
• przepływ powietrza przez nos i usta,
• chrapanie,
• elektroencefalogram (EEG) i elektrookulogram (EOG),
• ruchy kończyn.

Leczenie

Osobom ze zdiagnozowaną chorobą obturacyjnego bezdechu sennego proponuje się następujące metody leczenia:

• CPAP,
• leczenie ortodontyczne,
• leczenie operacyjne.

Najskuteczniejszą metodą leczenia jest wspomaganie oddychania stałym dodatnim ciśnieniem w drogach oddechowych (Continuous Positive Airway Pressure – CPAP). Aparat CPAP to maska zakładana na nos, połączona z urządzeniem wytwarzającym niewielkie dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych. Zabezpiecza to drożność dróg oddechowych w czasie snu i likwiduje bezdech, przez co korzystnie wpływa na szkodliwe następstwa choroby: likwiduje chrapanie i senność dzienną, zwiększa zdolność koncentracji i zmniejsza ryzyko wystąpienia niekorzystnych następstw choroby.
U wybranych chorych stosuje się również leczenie ortodontyczne albo operacyjne. Leczenie ortodontyczne polega m.in. na stosowaniu aparatu korygującego żuchwę, który zakłada się na noc. Precyzyjna regulacja pozwala na nieznaczne wysunięcie żuchwy w stosunku do górnej szczęki, dzięki czemu zwiększa się napięcie mięśni gardła w czasie snu i eliminuje chrapanie oraz bezdechy.
Leczenie operacyjne zalecane jest u pacjentów, u których stwierdza się nieprawidłowości anatomiczne w zakresie górnych dróg oddechowych – skrzywienie przegrody nosa upośledzające jego drożność lub inne istotne nieprawidłowości.

Leczenie zachowawcze

Wśród metod wspomagających przy problemach z chrapaniem wymienię osteopatię. Osteopatia poszukuje w ciele pacjenta mechanizmów powodujących powstanie efektu końcowego jakim w tym przypadku jest chrapanie, wynikające z zamykającego się światła gardła na skutek wiotczejących mięśni gardła i opadającego języka. Wśród technik osteopatycznych (właściwszym byłoby napisanie w podejściu osteopatycznym) podążamy za napięciem tkankowym wewnątrz ciała. Terapia może obejmować struktury gardła, języka, terapię na szwach i otworach w czaszce, miejscu wyjść nerwów zaopatrujących ruchowo i czuciowo język, terapię przejścia czaszkowo-szyjnego, terapię żuchwy i stawów skroniowo-żuchwowych, balans kości gnykowej, terapię limfatyczną, terapię powięzi szyjnej, terapię nerwów czaszkowych.
Ponieważ chrapanie jest konsekwencją zaburzeń napięć mięśni gardła i języka, wpływ na ich funkcje z osteopatycznego punktu widzenia będą miały przeróżne mechanizmy. Może trudno w to uwierzyć, lecz czasem sięgające aż do stóp i wynikające np. z koślawości stawów skokowych. Mechanizmy dysfunkcji można podzielić w osteopatii na wstępujące i zstępujące, czyli te które pochodzą z poziomu powyżej problemu lub poniżej.
Wzorce zstępujące, na które warto zwrócić uwagę przy chrapaniu, to: wzorce napięciowe kości czaszki będące następstwem różnych form porodu, zmiany funkcjonalne budowy gardła wynikające np. z oddychania przez us...