Znaczenie nowotworowych komórek macierzystych we współczesnej medycynie

Choć na przestrzeni dziesięcioleci testowano i stosowano wiele typów chemioterapeutyków i metod leczenia, najbardziej obiecującą bronią współczesnej medycyny wydają się być terapie celowane, zwalczające ściśle określone komórki. Nowoczesne podejście terapeutyczne opiera się oczywiście na kompleksowym poznaniu genezy i progresji nowotworów.
Przełomem w naszej wiedzy o patogenezie rozwoju nowotworów było odkrycie nowotworowych komórek macierzystych. Ta rewolucyjna teoria rzuca zupełnie nowe światło na diagnozę i skuteczne leczenie chorób nowotworowych.

Komórki macierzyste – czyli jakie?

Komórki macierzyste to komórki o braku konkretnej specjalizacji, które są zdolne do samoodnawiania i różnicowania w wiele odmiennych typów komórek tworzących konkretne tkanki i organy. Istnieje kilka typów komórek, macierzystych, różniących się potencjałem różnicowania. Już podczas wczesnego etapu rozwoju zarodka, po zapłodnieniu, powstają blastomery, które mogą różnicować się do każdego typu komórek, są to więc tzw. komórki totipotencjalne. Tego typu komórki mogą dać początek każdej wyspecjalizowanej komórce całego organizmu, łożysku, błonom płodowym i wszystkim typom komórek niezbędnym w czasie embriogenezy.
Na dalszym etapie rozwoju zarodka następuje podział na linię komórek płciowych oraz somatycznych – pluripotencjalnych, które mogą utworzyć tkanki powstające ze wszystkich trzech listków zarodkowych (ekto-, endo- i mezodermy). Dzięki swoim zdolnościom do samoodnawiania i prawie nieskończonej możliwości podziałów, pula somatycznych komórek macierzystych, występujących we wszystkich tkankach dojrzałego organizmu, pełni rolę swoistego systemu naprawczego umożliwiając zastąpienie martwych komórek nowymi. Z kolei komórki multipotencjalne zasiedlają większość tkanek i narządów dorosłego organizmu. Mają zdolność do różnicowania się w linie komórek specyficznych dla środowiska określonej tkanki czy narządu3.
Najmniejszym potencjałem charakteryzują się komórki unipotencjalne, które mają zdolność różnicowania się w tylko jedną linię, np. spermatogonia. Chociaż w większości tkanek dorosłego człowieka komórki macierzyste tworzą bardzo małe populacje (rzędu 1–2% wszystkich komórek), ich obecność jest niezbędna w czasie całego życia pozapłodowego. Nie tylko zapoczątkowują one drogę różnicowania do określonego typu komórek, ale pełnią funkcje ochronne, np. przed przypadkowymi mutacjami4.