Fitoterapia Hashimoto i niedoczynności tarczycy w ujęciu klinicznym

Dzisiejsze ziołolecznictwo, które znajduje swoje źródła w dawnych czasach, opartych na intuicji, legendach i obserwacjach, jest dziedziną medycyny konwencjonalnej, która pozwala na zbadanie tych teorii. Za pomocą nowoczesnych technologii ekstrakty z ziół są poddawane badaniom, mającym za zadanie określić ich metabolizm w organizmie człowieka, działania niepożądane, dawkowanie czy interakcje między spożywaną żywnością i lekami1.

Adaptogeny

Istnieje wiele produktów pochodzenia naturalnego, które w swoim składzie zawierają co najmniej jeden aktywny farmakologicznie składnik, zwany adaptogenem. Przez długi czas środowisko medyczne nie akceptowało adaptogenów jako produktów terapeutycznych, ze względu na brak doprecyzowanych różnic między nimi i innymi produktami, wykazującymi podobne działanie. Dopiero kilka lat później radzieccy uczeni – Dardymov i Brekham – podjęli się zdefiniowania tego pojęcia na nowo, wskazując cechy, które musi spełniać produkt, aby mógł zostać nazwany adaptogenem:

• musi być pochodzenia naturalnego;
• nie może wykazywać toksyczności;
• nie może zaburzać naturalnych czynności organizmu ani ich zwiększać – powinien regulować tylko te procesy, które tego wymagają, bez wpływu na pracę poszczególnych narządów; 
• musi działać niespecyficznie, tj. normalizować czynniki różnego pochodzenia.

Nie poznano jeszcze konkretnych mechanizmów działania adaptogenów, a dotychczasowe badania sugerują, że mogą one pozytywnie wpływać na zdrowie drogą hormonalną i enzymatyczną. Jak dotąd zauważono m.in., że ich działanie zwiększa wytrzymałość mięśniową i wydajność 
organizmu, powoduje wzrost odporności, poprawia sprawność seksualną, jakość snu oraz koncentrację, a także przyspiesza rekonwalescencję po urazach i chorobach. Wykazują one także silne działanie antyoksydacyjne, hepatoprotekcyjne i anaboliczne. Nic więc dziwnego, że dopuszcza się ich działanie w terapii chorób cywilizacyjnych, w tym niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto.

Ashwagandha (indyjski żeń-szeń, witania ospała, śpioszyn lekarski)

Ashwagandha to jedno z najpopularniejszych ziół medycyny chińskiej. Jej substancją czynną są witanolidy (znajdujące się w przeważającej ilości w jej częściach liściastych) oraz glikowitanolidy (występujące w korzeniach). Jej bezpośredni wpływ na funkcjonowanie tarczycy wynika z konwersji tyroksyny do trójjodotyroniny.

Wpływa również na niwelowanie stresu oksydacyjnego, wyrażonego za pomocą stężenia wolnych rodników, które zwykle jest podwyższone u osób z chorobą Hashimoto4. Największą poprawę obserwują chorzy z niedoczynnością tarczycy, jej subkliniczną lub wtórną postacią związaną m.in. z nadmierną ekspresją kortyzolu i jego prekursora – kortykotropiny. W badaniu przeprowadzonym w 2016 r. udział wzięło 50 osób w wieku między 18 a 50 lat, z wartościami TSH wahającymi się między 4,5 a 10 μIU/l. Ochotnicy zostali podzieleni na dwie równe grupy, z których połowa przyjmowała dziennie 
600 mg ekstraktu z ashwagandhy, a połowa placebo w formie skrobii. Po ośmiu tygodniach terapii...