Odpowiedzialność prawna osób wykonujących zabiegi akupunktury

W ostatnim czasie notuje się wzrost zainteresowania naturalnymi, tradycyjnymi i niefarmakologicznymi metodami terapii. Moda na nieprzetworzoną żywność, produkty ekologiczne oraz zdrowy tryb życia przekłada się również na medycynę, być może z tym wiąże się właśnie popularyzowanie naturalnych metod terapii. Wraz ze wzrostem popytu na usługi związane z medycyną naturalną rośnie liczba osób podejmujących działalność gospodarczą, zawodową w tej branży. Jednocześnie wzrasta proporcjonalnie ryzyko występowania nieprawidłowości i błędów w realizowaniu tych usług. Co za tym idzie, przybywa także osób poszkodowanych podczas wadliwie przeprowadzonych zabiegów oraz osób występujących z roszczeniami cywilnoprawnymi względem usługodawców. Wzrasta również liczba postępowań karnych i przypadków pociągnięcia do odpowiedzialności karnej osób, które na skutek niezachowania należytej ostrożności, braku fachowej wiedzy albo innych czynników dopuściły się przestępstw godzących w takie dobra jak życie lub zdrowie pacjentów. Warto zatem zweryfikować obowiązujące regulacje prawne w tym zakresie i wskazać, jakie są możliwe skutki prawne nieprawidłowego wykonywania określonych usług z zakresu medycyny naturalnej oraz czy obowiązujące w tym zakresie normy prawne skutecznie chronią pacjentów przed nierzetelnymi usługodawcami. Tym samym możliwe będzie sformułowanie pytania: czy obowiązujące w Polsce przepisy reglamentują dostęp do działalności w postaci wykonywania usług i zabiegów akupunktury w należytym zakresie, czy też istnieje konieczność wprowadzenia bardziej restrykcyjnych norm dla tej dziedziny?

Klasyfikacja zabiegu akupunktury i jej konsekwencje

Jedną z naturalnych metod oddziaływania na pacjenta jest akupunktura, którą można zdefiniować jako „formę terapii polegającą na umieszczeniu delikatnych igieł w odpowiednich miejscach na ciele, w sposób uwzględniający aktualną wiedzę z zakresu anatomii, fizjologii i patologii, oraz zasad medycyny i popartą badaniami”. Dosłowne tłumaczenie z języka łacińskiego słów acus i puncture oznacza przebicie igłą. Akupunktura rozumiana w szerokim ujęciu może polegać na takich zabiegach jak: igłowanie ciała, moxoterapia, akupunktura elektryczna (elektroakupunktura), akupunktura laserowa (fotoakupunktura), akupunktura mikrosystemowa określonych partii ciała (np. ucho, twarz, ręka, akupunktura skóry głowy) oraz akupresura (zastosowanie ciśnienia w wybranych lokalizacjach). O tym, że akupunktura ma wpływ na stan zdrowia, świadczyć może nie tylko ponad 2500 lat tradycji jej stosowania, ale również najnowsze badania kliniczne. Już w roku 1997 National Institute of Health opublikował „Consensus Statement”, w którym zawarte zostało zestawienie wiedzy uzyskanej z badań klinicznych, dotyczących skuteczności akupunktury. Autorzy doszli do wniosku, że warto ukonstytuować i usystematyzować wiedzę teoretyczną popartą wynikami badań, pokazując w ten sposób skuteczność akupunktury w zapobieganiu i leczeniu takich przypadłości jak nudności pooperacyjne oraz dolegliwości związane z przebytą chemioterapią dorosłych. Jak donoszą różne źródła, akupunktura może być przydatna również jako leczenie wspomagające lub dopuszczalna alternatywa w niwelowaniu bólu z różnego rodzaju przyczyn. W związku z ujęciem akupunktury jako formy oddziaływania mającej udowodniony wpływ na poprawę stanu zdrowia (m.in. niwelowanie bólu czy nudności), zasadne jest dokonanie pewnej kategoryzacji – czy jest to forma usługi medycznej, czy też paramedycznej, a także czy dla zaistnienia odpowiedzialności prawnej stanowić to będzie znaczącą różnicę.

W „Międzynarodowej Klasyfikacji Zabiegów Medycznych – ICD-9” akupunktura została zakwalifikowana jako procedura medyczna w kategorii „Inne zabiegi nieoperacyjne”, w grupie „99.92 inna akupunktura”, z podziałem na „akupunktura – leczenie bólu przewlekłego 99.921” oraz „akupunktura – inna 99.929”, co mogłoby oznaczać, że powinna być wykonywana przez personel medyczny (lekarzy, pielęgniarki). Z kolei w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 1413, t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 357), które określa wykaz oraz warunki realizacji świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, ustawodawca ujął akupunkturę w katalogu gwarantowanych świadczeń medycznych jako świadczenie medyczne, z przeznaczeniem leczenia bólu przewlekłego w poradniach bólu. 

Rozporządzenie to nie określa jednak wymogów co do kwalifikacji personelu wykonującego świadczenia w postaci akupunktury, w przeciwieństwie do pozostałych świadczeń ujętych w załącznikach do rozporządzenia, przy których ustawodawca...