Zespół jelita nadwrażliwego (ang. irritable bowel syndrome, IBS) w Kryteriach Rzymskich IV został zaklasyfikowany do kategorii C1. IBS należy do najczęstszych zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego. Choroby czynnościowe jelit to przewlekłe zaburzenia w pracy przewodu pokarmowego, których objawami są bóle brzucha, wzdęcia i/lub zaburzenia oddawania stolca (czyli biegunka, zaparcia bądź występowanie obu)1. Do rozpoznania IBS obowiązują Kryteria Rzymskie IV, które podają, że jeżeli w ciągu ostatnich trzech miesięcy przez co najmniej jeden dzień w tygodniu występował ból brzucha związany z defekacją wraz ze zmianą konsystencji stolca i/lub ze zmianą częstości wypróżnień (wystarczą dwa z tych kryteriów), to można rozpoznać IBS2. Ponadto objawy powinny trwać od sześciu miesięcy i należy wykluczyć choroby, których podłożem są zmiany w budowie narządów bądź tkanek1.
IBS występuje na całym świecie, najczęściej jednak diagnozuje się go w krajach wysokorozwiniętych (może dotyczyć nawet 10–20% populacji1) i jest drugą co do częstości (po infekcjach górnych dróg oddechowych) przyczyną absencji w pracy3. Objawy mogą się ujawnić już w okresie dojrzewania, ale w większości przypadków IBS rozpoznaje się u osób do 45. roku życia – znacznie częściej występuje on u kobiet niż u mężczyzn3.
POLECAMY
ETIOPATOGENEZA
Przyczyny IBS nie są wystarczająco wyjaśnione i nie wskazano jednego decydującego czynnika wyzwalającego objawy. Wyróżnia się jednak grupę przyczyn mogących przynajmniej w części odpowiadać za stan chorobowy. Do głównych czynników można zaliczyć:
- nieprawidłową motorykę przewodu pokarmowego,
- nadwrażliwość trzewną,
- dysbiozę jelitową,
- zaburzenia osi mózg–jelita,
- czynniki genetyczne,
- czynniki środowiskowe,
- czynniki psychologiczne, przez które może dochodzić do upośledzenia interakcji osobistych i społecznych dotkniętej chorobą osoby5, 6.
Przebyte zakażenie przewodu pokarmowego, wirusowe lub bakteryjne, może prowadzić do wystąpienia tzw. poinfekcyjnego zespołu jelita nadwrażliwego. Obecnie uważa się, że prawie jedna trzecia pacjentów z IBS rozwija objawy ze strony przewodu pokarmowego po przebytej infekcji. Czynnikami etiologicznymi, często niediagnozowanymi, są najczęściej zakażenia: bakteriami Salmonella, Shigella czy Campylobacter jejuni, wirusowe (norowirusy) lub pasożytnicze Giardia intestinalis5. U wielu pacjentów z diagnozą IBS zauważa się powiązanie objawów gastrycznych z obniżonym stanem psychicznym, w tym ze stanami depresyjnymi.
Jedną z głównych przyczyn powstawania IBS jest stres. Wzajemne interakcje czynników patofizjologicznych, psychospołecznych dodatkowo z uwarunkowaniami genetycznymi i środowiskowymi wpływają na rozwój i ekspresję objawów IBS.
Zespół jelita nadwrażliwego częściej występuje wśród kobiet, dodatkowo zauważalna jest zmienność objawów w różnych fazach cyklu miesięcznego, okresie menopauzy czy ciąży, co może świadczyć o wpływie hormonów płciowych na występowanie objawów IBS.
Dodatkowo warto wspomnieć o częstym współistnieniu zespołu jelita nadwrażliwego z zespołem rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO, small intestinal bacterial overgrowth)7.
OBJAWY
Głównymi objawami zgłaszanymi przez pacjentów są:
- dol...
