Uncaria tomentosa – wspomaganie odporności w leczeniu antynowotworowym

Uncaria tomentosa jest pokaźnych rozmiarów zdrewniałym, jasnobrązowym pnączem osiągającym długość nawet do 30 metrów, o charakterystycznie lekko wygiętych kolcach, umiejscowionych u nasady ogonków liściowych. Jej naturalnym miejscem występowania są lasy tropikalne Ameryki Południowej i Środkowej (Peru, Kolumbia, Ekwador, Gujana, Wenezuela, Trinidad, Surinam, Gwatemala, Kostaryka, Panama). Występuje na zboczach gór, przeważnie na wysokości od 200 do 900 m n.p.m. w lasach tropikalnych Amazonii, gdzie zwykle oplata inne rośliny mocną, twardą łodygą2.

Substancje aktywne

Najważniejszą grupą substancji biologicznie aktywnych wchodzących w skład Vilcacory są liczne alkaloidy. Dzielą się one na indolowe i oksoindolowe, jak również na tetracykliczne i pentacykliczne. Bardzo ważną cechą Vilcacory i innych roślin z rodzaju Uncaria jest duża różnica zawartości odpowiednich alkaloidów w różnych częściach rośliny – najwięcej jest ich w korzeniach i korze. Zawartość poszczególnych grup alkaloidów, jak i innych aktywnych substancji zależy od wielu czynników jak: pory roku i położenia geograficznego, a także miejsca wzrostu rośliny – m.in. z tego powodu trzeba zbierać Vilcacorę w odpowiednim czasie i miejscu.

Właściwości terapeutyczne

Zgodnie z wynikami wielu badań, jedna z najważniejszych europejskich farmakopei – Hagers Handbuch der Pharmazeutischen Praxis (Sturm i wsp., 1995), wymienia następujące właściwości preparatów z Uncaria tomentosa: cytostatyczne, stymulujące fagocytozę, antymutagenne, regulujące aktywność ośrodkowego układu nerwowego, przeciwzapalne, immunomodulujące, immunostymulujące, indukujące apoptozę komórek nowotworowych, antykoncepcyjne, antyoksydacyjne, przeciwwirusowe, przeciwobrzękowe i wiele innych.
W badaniu przeprowadzonym w Szpitalu Uniwersyteckim Santa Maria stwierdzono, że Uncaria tomentosa redukuje neutropenię wywołaną chemioterapią. W badaniu uczestniczyło 40 kobiet, a dawka zastosowanej Vilcacory to 250–300 mg ekstraktu. Badanie to pokazuje że zastosowanie Vilcacory do chemioterapii pooperacyjnej może przyczynić się do jej zgodnego z terminem zastosowania3. W badaniach in vitro zaobserwowano antyproliferacyjny wpływ ekstraktów na wiele nowotworowych linii komórkowych m.in. raka piersi MCF7, glejaka, neuroblastomę, białaczkę i chłoniaki4, 5, 6. Wodny ekstrakt z Uncaria tomentosa zawiera dużą koncentrację kwasu chininowego, co ma związek z immunomodulujacym działaniem poprzez na produkcje mn. TNF-α (Tumor Necrosis Factor – Czynnik Martwicy Nowotworów)7.

W badaniu klinicznym przeprowadzonym przez M. Sandovala i wsp. zastosowanie samego ekstraktu z Uncaria tomentosa w 20 mg/dz. przez okres od 2 do 5 miesięcy u pacjentów z HIV spowodowało zwiększenie całkowitej ilości limfocytów w surowicy krwi bez wpływu na stosunek limfocytów CD4+ do CD8+8. W badaniu u zdrowych osób, które przyjmowały wodny ekstrakt z Uncaria w dawce
350 mg, przez 8 tygodni, stwierdzono lekocytozę z tendencją do większej proliferacji limfocytów9.

W badaniu u zdrowych  osób, które przyjmowały wodny ekstrakt z Uncaria w dawce 350 mg, przez 8 tygodni, stwierdzono lekocytozę z tendencją do większej proliferacji limfocytów9.

Kolejnym obszarem objętym badaniami jest przeciwzapalne działanie Uncaria tomentosa. Przeciwzapalne działanie ma związek z hamowaniem głównie z hamowaniem działania TNF- α i w mniejszym stopniu z produkcją PGE-210.

W badaniach przeprowadzonych przez M. Kitajime i wsp. porównano przeciwzapalne działanie wodno-alkoholowego ekstraktu Uncaria tomentosa z wyciągiem wodnym. Badanie przeprowadzono na myszach. Wyniki wykazały znacznie silniejsze działanie przeciwzapalne ekstraktu wodno-alkoholowego w porównaniu z ekstarktem wodnym. Obydwa ekstrakty wykazały mierny inibitujący wpływ na aktywność COX-1 i COX-2 (COX – cyklooksygenazy). Autorzy przypuszczają również, że działanie przeciwzapalne obu preparatów ma również punkt uchwytu związany blokowaniem wiązania NF-kappa B do DNA11. Grupa autorów z Uniwersytetu w Insbrucku oceniła między innymi przeciwzapalne działanie Vilcacory w RZS (Reumatoidalne Zapalanie Stawów). Badanie przeprowadzone było z podwójnie ślepą próbą. W badaniu udział wzięło 40 pacjentów. Czas badania wyniósł 52 tygodnie i był podzielony na dwie fazy. W fazie pierwszej, trwającej 24 tygodnie, chorzy przyjmowali ekstrakt z Uncaria tomentosa lub placebo. Następnie w kolejnych 28 tygodniach chorzy przyjmowali tylko ekstrakt z Vilcacory. Po 24 tygodniach stosowania ekstraktu Uncaria ilość bolących stawów zmniejszyła się o 53,2% w stosunku do 24,1% w grupie placebo. Dalsze przyjmowanie przez kolejne 28 tygodni nie przyniosło dodatkowych efektów. Zaobserwowano również zmniejszenie ilości obrzękniętych stawów12.

Asháninka, plemię zamieszkujące centralne Peru, ma najdłuższą, udokumentowaną historię leczniczego wykorzystania wyciągów z Uncaria tomentosa, a Peru jest obecnie największym producentem i eksporterem surowca z Uncaria. W tradycyjnej medycynie Asháninka, 20 g pociętej kory Vilcacory, chemoodmiany typu pentacyklicznego (zawierające większą ilość alkaloidów pantacyklicznych),
gotowane jest przez godzinę w 1 litrze wody. Dzienna dawka to około 1/16 litra tego wywaru13. Asháninka używają Vilcacora do leczenia astmy, zapalenia dróg moczowych, artretyzmu, reumatyzmu, wrzodów żołądka, głębokich ran, chorób nowotworowych oraz podczas rekonwalescencji po porodzie, a także jako środek „oczyszczający” organizm. Inne peruwiańskie plemiona stosują tę roślinę do leczenia rzeżączki i czerwonki, a także cukrzycy, marskości wątroby, krwotoków i nieregularnej menstruacji14.

Doświadczenia autora

Należy podkreślić, że jedną z najważniejszych kwestii związaną z uzuskaniem efektów terapeutycznych jest źródło pochodzenia.
Zajmując się głównie nowotworami stosuję Uncaria tomentosa od 17 lat jako terapię wspomagającą leczenie
onkologiczne, przede wszystkim chemioterapię. Jak również w celu redukcji objawów uboczn...