Metale ciężkie występują w przyrodzie w stanie naturalnym. Kwaśne deszcze wspomagają ich przemieszczanie się z gleby do płodów rolnych. Obecne są więc w naszym pożywieniu, a także w wodzie i powietrzu.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Jak metale ciężkie wpływają na zdrowie?
- Jakie są główne źródła zatrucia metalami ciężkimi?
- Jak utrzymać prawidłową równowagę w organizmie?
Gromadzą się w naszych ciałach, gdzie dostają się drogą pokarmową lub są wchłaniane przez skórę. Niestety, są one toksyczne, a usunąć je jest bardzo trudno.
W artykule omówione zostaną cztery pierwiastki toksyczne i ich wpływ na nasze zdrowie: kadm, ołów, glin (aluminium) i rtęć.
POLECAMY
Kadm (Cd)
Kadm występuje w przyrodzie w dużym rozproszeniu. Znaczne jego ilości towarzyszą rudom cynku oraz węglom kopalnym. Ich wydobywanie i przetwarzanie uwalnia do atmosfery, hydrosfery i gleby znaczne ilości tego pierwiastka. Zanieczyszczenie środowiska naturalnego kadmem następuje poprzez spalanie węgla i pochodnych ropy naftowej, wytapianie cynku, spalanie odpadów oraz stosowanie nawozów fosforowych. Źródłem tego zanieczyszczenia są także wysypiska śmieci, na które trafiają zużyte baterie kadmowe.
Metody badań i sposoby wykrywania poziomu metali ciężkich w organizmie:
- badanie zbiórki dobowej moczu (metoda pozwala na ocenę poziomu metali ciężkich i zdolności usuwania ich z organizmu),
- badanie z krwi lub tkanki danej osoby,
- analiza pierwiastkowa z włosa, która oceni również poziom zatrucia metalami i narażenie na kontakt z nimi.
Kadm jest pierwiastkiem niezwykle toksycznym. Ma działanie rakotwórcze, uszkadza też nerki, płuca i wątrobę. Powoduje anemię, choroby kostne, zaburzenia wzrostu i wzroku oraz niepłodność (u mężczyzn kumuluje się zwykle w jądrach). Wpływa też niekorzystnie na układ krążenia.
Pierwiastek ten praktycznie nie występuje w organizmie człowieka w chwili narodzin, a nagromadza się stopniowo z powodu długiego okresu półtrwania w organizmie, wynoszącego 16–33 lata. Ogólna zawartość kadmu w całym organizmie człowieka wynosi 30 mg, z czego 10 mg znajduje się w nerkach, a 4 mg w wątrobie.
Badania przeprowadzone na zwierzętach wskazują, że istnieje wzajemny antagonizm między kadmem a cynkiem, stwierdzono też współdziałanie między kadmem, żelazem oraz miedzią.
Zatrucie kadmem prowadzi do:
- blokowania enzymów cyklu Krebsa (który zapewnia produkcję energii),
- bezpośredniego uszkadzania komórek nerwowych,
- hamowania uwalniania acetylocholiny w ośrodkowym układzie nerwowym,
- zaburzeń przemiany wapnia i fosforu w tkance kostnej i do rozrzedzenia struktury kości,
- wypierania cynku ze ścian tętnic, zmniejszania ich elastyczności, co przyspiesza rozwój miażdżycy oraz prowadzi do nadciśnienia,
- zaburzeń syntezy enzymów trawiennych oraz syntezy i uwalniania insuliny, której produkcja wymaga obecności cynku (ze względu na działanie antagonistyczne do cynku),
- zaburzeń czynności hormonalnej i wydalniczej nerek (ponieważ gromadzi się w nerkach) oraz do zaburzeń czynności gruczołu krokowego u mężczyzn,
- zaburzeń wzrostu (przy przewlekłym procesie).
Kadm jest pierwiastkiem niezwykle toksycznym. Ma działanie rakotwórcze, uszkadza też nerki, płuca i wątrobę. Powoduje anemię, choroby kostne, zaburzenia wzrostu i wzroku oraz niepłodność (u mężczyzn kumuluje się zwykle w jądrach). Wpływa też niekorzystnie na układ krążenia.
Główne źródła kontaktu z kadmem:
- galwanizowane powłoki pokrywające przedmioty gospodarstwa domowego i pojemniki niemające styczności z żywnością, pasta do czyszczenia sreber, ceramika,
- barwniki pigmentowe, okładziny poliwinylowe, gumowa warstwa spodnia dywanów,
- dym tytoniowy, papierosy, importowane kredki do warg, napoje zawierające kolę, przetwory mięsne, ryby słodkowodne, wszystkie owoce morza, mączka kostna, woda (kadm występuje naturalnie w skałach, z których może być wymywany do wody i gleby),
- zanieczyszczone powietrze, piece do spalania odpadów, palący się olej silnikowy, przemysł hutniczy, nawozy sztuczne, środki przeciw grzybom, przemysł spawalniczy, baterie kadmowe.
Ołów (Pb)
Znano go już w starożytności. Jest typowym metalem miękkim i plastycznym, składnikiem stopów oraz czcionek drukarskich. Z ołowiu wykonane są m.in. elektrody akumulatorowe, instalacje do produkcji kwasu siarkowego, rury kanalizacyjne, śrut i elementy pocisków, a także ekrany zabezpieczające przed promieniowaniem rentgenowskim, zaś związki ołowiu służą do wyrobu farb antykorozyjnych i malarskich, pigmentów i zapraw.
Wszystkie związki ołowiu są trujące, a toksyczne skutki działania na organizm ludzi określa się mianem ołowicy. Pochłonięte związki ołowiu przenikają do krwi, gdzie ołów wbudowuje się do czerwonych ciałek. Stamtąd przenika do tkanek miękkich (35%) oraz kości (15%), pozostała ilość jest wydalana. Ołów ma zdolność wiązania się ze związkami o dużej masie cząsteczkowej – hemoglobiną, enzymami i kwasami nukleinowymi (DNA, RNA), co powoduje zaburzenie wielu przemian metabolicznych.
Zatrucie ołowiem:
- prowadzi do zakłócenia procesu tworzenia krwi, blokuje enzymy biorące udział w syntezie hemoglobiny, przyspiesza niszczenie erytrocytów,
- hamuje wbudowanie wapnia w struktury kości, prowadząc do ich osłabienia,
- prowadzi do uszkodzenia mózgu i nerwowości, blokuje enzymy ośrodkowego układu nerwowego biorące udział w syntezie neurotransmiterów (przekaźników nerwowych),
- utrudnia wchłanianie jodu, niezbędnego do prawidłowej czynności tarczycy,
- powoduje brak apetytu, kolki i skurcze, prowadzi do nadciśnienia.
Główne źródła kontaktu z ołowiem:
- przemysł,
- benzyna ołowiowa (obecnie jej stosowanie coraz częściej jest zabronione),
- wysypiska odpadów zawierających ołów,
- zanieczyszczenia atmosferyczne, odpady przemysłowe, kurz,
- łuszcząca się farba zawierająca ołów, stosowana w starych budynkach mieszkalnych, wanny i przedmioty porcelanowe z odpryskami, zabawki, kreda krawiecka, papierosy, kosmetyki, gazety, ołówki, baterie i pociski,
- owoce lub warzywa pochodzące z gleby skażonej ołowiem, pestycydami i nawozami sztucznymi.
Do organizmu człowieka ołów dostaje się przez układ oddechowy i pokarmowy, a stopień jego kumulowania jest uzależniony od wielu czynników, takich jak skład pożywienia oraz właściwości osobnicze.
Glin (Al – aluminium)
Aluminium to po tlenie i krzemie trzeci najbardziej rozpowszechniony pierwiastek, tworzący 8,13% składu skorupy ziemskiej.
Nazwy „glin” używa się w odniesieniu do pierwiastka chemicznego i jego związków, natomiast nazwy „aluminium” zwyczajowo, gdy mówi się o metalu użytkowym.
Opinie na temat działania glinu i jego związków na organizm człowieka są sprzeczne, a jego funkcja w organizmie nie została jeszcze dokładnie poznana. Wiadomo, że długotrwałe narażenie na wysokie dawki glinu może prowadzić do wielu zaburzeń, między innymi we krwi czy układzie pokarmowym i kostnym. Glin zakłóca proces tworzenia się czerwonych krwinek, wpływa ujemnie na aktywność wielu enzymów i kumuluje się w wątrobie, powodując jej uszkodzenie.
Zatrucie glinem:
- może prowadzić do zaburzenia pamięci i równowagi (jeśli pierwiastek skumuluje się w tkance mózgowej),
- zmniejsza aktywność centralnego układu nerwowego,
- powoduje związanie się tego pierwiastka z DNA komórek nerwowych,
- blokuje ważne enzymy centralnego układu nerwowego,
- zmniejsza wchłanianie zwrotne podstawowych neurotransmiterów mózgu; dopaminy, noradrenaliny i serotoniny.
Podejrzewa się też, że zatrucie glinem przyczynia się do rozwoju chorób Alzheimera oraz Parkinsona – badania w tym obszarze oparte są na podwyższonej jego zawartości w tkance mózgowej osób cierpiących na tę chorobę, jednak ich wyniki nie zostały jednoznacznie potwierdzone.
Główne źródła kontaktu z glinem:
- aluminiowe naczynia kuchenne, folia aluminiowa, puszki blaszane, pojemniki na napoje,
- warzywa pochodzące z gleb zakwaszonych (w Polsce 60% gleb jest zakwaszonych),
- pieczywo o przedłużonym terminie przydatności,
- nasiona zbóż, korzenie warzyw, herbata, najmniej – owoce,
- pojemniki na napoje z woskowanego kartonu, które mogą być pokryte warstwą aluminium,
- produkty spożywcze, w których glin wykorzystywany jest jako środek przeciw zbrylaniu (proszek do pieczenia, mieszanki w proszk...
Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów
- 6 wydań czasopisma "Naturoterapia w praktyce" w roku + wydania specjalne
- Nielimitowany dostęp do całego archiwum czasopisma
- Dodatkowe artykuły i filmy
- ...i wiele więcej!