Szacuje się, że na zaburzenia depresyjne, przejściowe lub chroniczne, choruje blisko 350 mln ludzi na świecie. Charakteryzują się one skomplikowanym zespołem symptomów natury psychicznej i somatycznej, które w ogólnym ujęciu znacząco obniżają jakość życia, nierzadko uniemożliwiając normalne interakcje psychospołeczne. Razem z depresją współwystępować mogą różne dolegliwości fizyczne, lękowe i maniakalne, dlatego od dawna depresję nazywa się „chorobą duszy” lub psychopatologicznym filtrem, przez który osoba chora postrzega rzeczywistość, zniekształcając także dziejący się w jej umyśle dialog wewnętrzny. Depresja może dotknąć każdego, niezależnie od wieku, wykształcenia czy pochodzenia. Można rzec, że przez całe życie ludzka jednostka mierzy się z przeciwnościami w postaci natrętnych myśli, chorób fizycznych i natury mentalnej, a także innymi siłami przyrody, bezlitośnie stawiającymi człowieka w obliczu nieposkromionej i niepohamowanej siły istnienia, np. śmierci bliskiej osoby. Do dziś nie jest do końca poznany mechanizm powstawania utrwalonej, negatywnej odpowiedzi behawioralnej na trudne doświadczenia i doświadczanie życia w ogóle. Dzieje się tak ze względu na zbyt złożoną naturę ludzkiej psychiki i całości procesów mentalnych homo sapiens, dynamicznie sprzężonych ze środowiskiem, w jakim żyją. Wszystkie czynniki składające się na ludzką naturę zdają się przekraczać możliwości całościowego jej zrozumienia przez tradycyjną metodologię naukową. Dlatego leczenie depresji również jest kwestią problematyczną, a także wybitnie osobniczą, gdzie każdy przypadek wydaje się być odrębną księgą. Do 2020 roku depresja ma być najczęstszym rodzajem zaburzenia psychicznego.
POLECAMY
Przygotować się na problem
Podobną plagą współczesnego świata jest chroniczny stres. Coraz więcej ludzi przewlekle doświadcza długotrwałych i głębokich stresujących przeżyć, które mogą negatywnie odbić się na jakości funkcjonowania jednostki. Nadmierna aktywność ciała migdałowatego, które w dużej mierze odpowiedzialne jest za przetwarzanie stresu, prowadzi do zaburzeń neurohormonalnych, które nierzadko destabilizują swobodę działania ludzkiej psychiki. Jak pokazały badania, ludzie żyjący w miastach mają znacznie bardziej aktywne ciało migdałowate, a co za tym idzie – o wiele częściej doświadczają czynników stresogennych niż ludzie żyjący bliżej natury. Hałas, zanieczyszczenia, duże zagęszczenie ludzi i presja społeczna potrafią wywołać chroniczny stres, a przez to zwiększyć ryzyko wystąpienia zaburzeń psychicznych. Szacuje się, że do 2050 roku około 70% populacji będzie mieszkać w miastach, co pokazuje, że środowisko medyczne powinno przygotować się na prawdziwą epidemię schorzeń psychicznych, aby móc efektywnie je leczyć. Realność i powagę tego problemu potwierdzają wszelkie szeroko ujęte statystyki psychiatryczne i dane medyczne.
Można się domyślać, że w przyrodzie, która od milionów lat ewolucyjnie uczy się optymalizowania i przetwarzania przyjemności w żywych systemach, a także uczy się dynamicznego reagowania na ciągłe zagrożenia, pojawią się substancje chemiczne w różnych kombinacjach, które będą mniej lub bardziej selektywnie ukierunkowane w oddziaływaniu na mechanizmy funkcjonujące w zespołach depresyjnych. W naturze znajdziemy zatem wiele roślin i grzybów syntetyzujących w sobie określone związki chemiczne o działaniu antydepresyjnym i adaptogennym, poprawiającym działanie układu nerwowego oraz pamięci. Niektóre działają bardzo silnie, inne są dobrze tolerowane przez człowieka i wykazują umiarkowaną aktywność, która w długotrwałym użyciu okazuje się skuteczna przeciw stresowi, lękom i depresji. W artykule przyjrzymy się kilku takim umiarkowanie działającym surowcom roślinnym, a na końcu opiszę przykład silnie działającego związku.
Męczennica cielista
Passiflora incarnata L.
Pochodzi z ciepłych rejonów Ameryki Północnej obszaru południowo-wschodniego, gdzie występuje jako pospolita, dzika roślina kwiecista. Istnieje około 500 gatunków tego rodzaju w rodzinie męczennicowatych (Passifloraceae) i wszystkie wyglądają dość osobliwie. Dlatego też nazywana jest „Kwiatem męki pańskiej” lub „Kwiatem pasyjnym”, ponieważ ludziom, którzy nadali jej tę nazwę, kwiaty rośliny przypominały ciernistą koronę Chrystusa. Chrześcijańska symbolika przypisywana tej roślinie pomagała hiszpańskim misjonarzom sądzić, że jest ona darem od Boga, który nakazuje im gorliwie nawracać Indian. Męczennica była jednak używana od co najmniej kilku tysięcy lat przez rdzenną ludność zamieszkującą obszary jej natywnego występowania. Na pewno znano jej owoce, które występują w obrocie pod nazwą marakuja....
